Avontuur Stoutmoedig

Voorwoord

In dit essay behandelen we als avontuur één van de vier kardinale deugden, namelijk ‘moed’. Zoals Franzeska Iseli, de auteur van het glorieuze ‘The Courage Map’ het zegt is ‘moed’ één van de sterkste krachten om je leven vorm te geven. Moed stelt je in staat jezelf te blijven, anderen te leiden door goed voorbeeld, een positieve invloed te hebben en te leven zonder spijt. Aristoteles, de Vader van de Deugden noemde dapperheid de eerste deugd omdat ze alle andere deugden mogelijk maakte.

Zowel deze persoon, als in zijn optiek het Nederlandse volk, zou zijn voordeel kunnen doen met moediger gedrag. Niettemin heeft het Nederlandse volk zich traditioneel moedig gedragen tegenover de zee en het water.

Het is lofwaardig dat je door dit avontuur ‘stoutmoedig’ aan te gaan, probeert de deugd moed te versterken.
Een eenvoudige, recente definitie zegt dat ‘moed’ een mentale of morele kracht is om gevaar, angst of moeilijkheid te confronteren en daarin te volharden.

In de behandeling van de deugden volgen we in dit essay de meer recente ‘leer van Seligman’, een wetenschappelijke methode voor de classificatie van deugden. Zijn classificatie (Values in Action, VIA) kent zes deugden, onderverdeeld in 24 karaktersterktes. Moed (courage) is één van de zes VIA deugden. De andere vijf zijn: kennis & wijsheid, rechtvaardigheid, menselijkheid, transcendentie en gematigdheid.
De VIA-deugd moed (courage) zelf heeft vier karaktersterktes, te weten,  dapperheid/durf (bravery), volharding (persistence), integriteit (integrity) en vitaliteit (vitality). Bij de huidige bespreking van deze vier karaktersterktes houden we de term dapperheid nog even aan, maar later gaan we over op het algemene begrip ‘moed’.

Moed is inspirerend, aantrekkelijk, ambitieus en aanstekelijk. Het is een vaardigheid die, zonder twijfel daarover van de kant van de deskundigen, aangeleerd of versterkt kan worden. Een proces dat je regelmatig, zo mogelijk zelfs dagelijks, dient te onderhouden. Sommige deskundigen zeggen dat ‘moed’, om productief te zijn, leiding en discipline nodig heeft. Anderen geven impliciet aan (bijvoorbeeld Iseli en Toon Hermans) dat er ook een algemeen moedige levenshouding is die de bezitter in staat stelt frequent en impromptu moedige initiatieven te ondernemen.

Angst en moed zijn bijna een koppel: geen moed zonder angst. Angst betekent dat je niet alles uit het leven haalt. Het leven moedig en liefdevol aanpakken kan helpen angst te vervangen door vrijheid, zelfliefde, groei en compassie met anderen.
Er is fysieke en er is morele moed. Fysieke moed, dapperheid, was de oorsprong van het huidige  begrip ‘moed’. Morele moed heeft volgens Kidder betrekking op de vijf waarden eerlijkheid, respect, verantwoordelijkheid, mededogen en rechtvaardigheid.   
Moed is niet altijd een deugd. Ze moet daarvoor in dienst staan van positieve of morele doeleinden.  “Goede moed’ vraagt flexibiliteit, uithoudingsvermogen en veerkracht.

Introductie

Dit avontuur ‘moed’ presenteert zich in 11 taferelen. Ze behandelen ieder een aspect van de mogelijkheid moed te vergroten.
Er is een apart essay over ‘moed’ dat ook op de website staat. Het behandelt die deugd uitgebreider dan dit ‘avontuur’ en kan apart gelezen worden. We raden aan het essay eerst te lezen alvorens het avontuur aan te vangen.          
Ieder tafereel wordt voorafgegaan door een inleiding, die kenmerken van het aspect beschrijft. Dat wordt ‘verluchtigd’ door een spreekwoord, een mop, een tekening of een gedicht. Taferelen bevatten één of enkele opdrachten, waardoor je gewoontes kunt ontwikkelen om moediger in het leven te staan.  

Opdracht: Sta op met het voornemen de dag stoutmoedig te beleven. Bijvoorbeeld: “Dankbaar ben ik dat ik deze dag als een uitdaging aan mag gaan. Vandaag ben ik voor niets en niemand bang en ga ik voluit leven. Mogelijk ga ik fouten maken, maar ik zal proberen ervan te leren. Met als uitgangspunt, dankbaarheid, liefde en vriendelijkheid is er weinig te vrezen, want als positief op gereageerd wordt, zal iedereen mijn maatje zijn. Uitzonderingen zullen wel een ‘goede’ reden voor hun gedrag hebben. Ik ben ook niet perfect en zal begrip en hulp bieden waar mogelijk”

‘Whatever you can do, or dream you can do, begin it. Boldness has genius, power, and magic in it. Begin it now’.

Goethe

Tafereel 1. Ambitie en voornemens

‘Iedereen is noodzakelijk de held van zijn eigen levensverhaal’

John Barth 

We willen, bewust of onbewust, allemaal moedig in het leven staan. Gedurfder, vrijer leven, zonder of met minder angst. Hoe doe je dat?
Verhalen zijn  een essentiële leidraad. Ze lenen zich uitstekend voor het beschrijven van moedige gebeurtenissen. Ze scheppen overtuigingen, creëren gewoontes en leiden tot resultaten. Verhalen zijn niet noodzakelijk accuraat, maar wel waardevol. Verhalen zijn een soort lens waardoor we naar de wereld kijken. Ze bepalen voor een groot deel of we de wereld en het leven moedig of angstig benaderen. Als we negativisme uit de weg willen gaan en de wereld met meer moed willen bezien, dienen we onze verhalen te herformuleren. Verhalen zijn niet alleen van toepassing op grote daden in het verdere verleden, maar ook op eenvoudige, dagelijkse gebeurtenissen.            

Opdracht 1: Maak een ontwerp van jouw ‘moedige ‘levensverhaal. Laat het een paar dagen rusten. Herlees het dan en herformuleer het als je een moedigere versie wilt.

Als je moedig wilt worden, dien je je grenzen en comfortzones te verruimen. Als je te lekker in je vel zit, doe je vaak geen extra moeite meer: groei en comfort kunnen moeilijk samen door één deur. Oefen om buiten je comfortzones te gaan; stel bewust en continu kleine moedige daden. Het alledaags altruïsme is de voorloper van heldhaftigheid. Als je jezelf eerlijk en moedig uitspreekt, vergroot je je macht, als je klaagt degradeer je jezelf tot slachtoffer!

Voornemens zijn de bron van gedragsverandering die bij het moedige verhaal horen. Zijn we bereid metterdaad de stoute schoenen aan te trekken? Voornemens zegt Iseli, zijn ongelooflijk krachtig en staan aan het begin van de ontwikkeling van grotere moed. Die voornemens dienen op één lijn te staan met je visie en je waarden.

Opdracht 2: Welk voornemen zou je kunnen maken om je comfortzones te verleggen? Op welke terrein (bijvoorbeeld: omgang met anderen, vertrouwen schenken, waarheid spreken).

Zelfvertrouwen, vertrouwen in anderen en vertrouwen in de ‘voorzienigheid’ zijn belangrijke stimulansen, zo niet voorwaarden voor moed. Verder helpen ook integriteit, sterke overtuigingen, empathie, tolerantie voor ambiguïteit, objectiviteit, positivisme en zelfredzaamheid. Moedige personen staan open voor nieuwe ervaringen, gedijen bij tegenslag en zoeken een probleem eerder op dan dat ze zich er vanaf keren. Angst aan de andere kant verzwakt het moreel, beschadigt relaties en holt vertrouwen uit.

Opdracht 3: Probeer moedige voorbeeldfiguren in je omgeving te identificeren. Dat kunnen ook medestudenten, familieleden of buren zijn.

Tafereel 2. Angst    

‘Wij moeten voortdurend dijken van moed opwerpen tegen de stormvloeden van de angst’.

Martin Luther King 

Opdracht 1: Als je regelmatig bang bent, waarvoor is dat dan?

Tafereel 3. Risico’s en Imperfectie

‘Als je waagt, groeit je moed. Als je aarzelt, groeit je vrees’  

Voorpositiviteit.nl   

                                                                                                                                                         Opdracht 1: Ga bij jezelf eens na hoe je staat tegenover risico’s nemen. Varieert dit naar gelang het morele moed-segment (innovatie, persoonlijk of zakelijk; vertrouwen schenken, of openhartig spreken?) Komt dit overeen met jouw moed-verhaal in het begin?

Ben ‘perfect imperfect’. Perfectie is volgens Brown één van de drie manieren om gewenste kwetsbaarheid buiten te sluiten. Vaak gebruiken we perfectie als een excuus om iets niet te doen. Proberen volmaakt te zijn, komt van angst. In plaats van moedig imperfecte actie te ondernemen, blijven we steken in perfect nietsdoen. Een groot deel van de obsessie met perfectie komt door ons steeds te vergelijken met anderen. Het is beter om je met jezelf te vergelijken, je eigen record te verbeteren.

Opdracht 3: Kun jij gelegenheden vinden om grotere risico’s te nemen eventueel met de kans (goede) fouten te maken? Waarom zijn goede fouten je beste leermeesters?

Tafereel 4. Kwetsbaarheid en schaamte

‘Wat je kwetsbaar maakt, maakt je mooi.

Brené Brown

Het fenomeen kwetsbaarheid is een katalysator voor moed, mededogen en verbondenheid. Het heeft een onjuiste reputatie van zwakheid, want het is, integendeel, de oorsprong van veel goede kwaliteiten.
We zijn allemaal, in meerdere of mindere mate, kwetsbaar, d.w.z. we hebben emotionele gevoeligheden die onze zelfverzekerdheid in gevaar brengen of afzwakken.

‘Als je kwetsbaar bent, zien mensen ook je kracht. Als je louter kracht uitstraalt, bouw je een muur om je heen… ‘ 

voorpositiviteit.nl

We hebben de neiging onze kwetsbaarheden te beschermen of te verbergen. De meest gebruikelijke daarvan zijn:

• Een negatief voorgevoel bij potentiële toekomstige vreugde; het gezegde wat er bij past: ‘De beste manier om door het leven te gaan is het slechtste te verwachten’
• Perfectionisme, vaak een manier om goedkeuring te zoeken; het is eigenlijk een vorm van schaamte;
• Verdoving. Een vorm ervan is overmatig druk bezig zijn. Maar verdoving tegen kwetsbaarheid verdooft ook de ervaringen van liefde, vreugde en groei. Schaamte, stress en ongebondenheid zijn ook vormen van verdoving.

Opdracht 1: Op welke terreinen voel jij je kwetsbaar? Bijvoorbeeld uiterlijk, werkprestaties, relaties, sport, status? Bij vrouwen is het dikwijls het uiterlijk en perfect zijn; bij mannen stoer zijn. In welke mate en op welke manier scherm jij die kwetsbaarheden af?
De mate van afscherming is een indicatie  van onze angst en tekort aan binding. Je bent moedig als je je kwetsbaar durft op te stellen. Als we volwaardig betrokken, moedig en verbonden willen zijn, moeten we kwetsbaar zijn. 

Opdracht 2: In welke mate heb je last van schaamte? Waarom denk je? Bedenk hoe je er vanaf kunt komen.

Er is geen intimiteit zonder kwetsbaarheid, een ander sterk voorbeeld van kwetsbaarheid als moed. Kwetsbaarheid en liefde zijn tekenen van moed. De definitie die Brené Brown dan ook van liefde geeft is als volgt: ‘We cultiveren liefde als we toelaten dat ons meest kwetsbare en krachtige ik intensief gezien en gekend wordt, en wanneer we de spirituele verbondenheid die uit die gave voortkomt, eerbiedigen met vertrouwen, respect, vriendelijkheid, en genegenheid’.

Een mooi voorbeeld van de combinatie van kwetsbaarheid en vertrouwen is wie in een romantische verhouding het eerste het initiatief durft te nemen om te zoenen.

Kwetsbaarheid is ook de kern van het familieverhaal. Omdat openhartigheid en eerlijkheid  het risico hebben om gekwetst en afgewezen te worden, kan dapperheid helpen om nauwere relaties te smeden.

Brown maakt onderscheid tussen schaamte en schuldgevoel. Het eerste betreft de hele persoon en is schadelijk; het tweede betreft specifieke handelingen of gedrag en nodigt uit tot correctie en groei. Het is duidelijk beter schaamtevorming in de opvoeding en het sociale verkeer te vermijden.

Opdracht 3: Het potentieel van persoonlijke en intieme relaties wordt vaak niet volop benut, omdat kwetsbaarheden afgeschermd worden. Hoe kun je in jouw situatie moed aanwenden om je kwetsbaarheden in sterkere persoonlijke relaties om te zetten?   

Tafereel 5. Vertrouwen/(intuïtie)

‘Vertrouwen is moed en trouw is kracht’   

 Marie von Ebner-Eschenbach  

Opdracht 1: Bedenk hoe je je zelfvertrouwen kunt vergroten aan de hand van de video “Zelfvertrouwen, de 6 pilaren”

Opdracht 2: Beredeneer de voordelen van werken met vertrouwen en de nadelen van wantrouwen

Een van de beste manieren om jouw betrouwbaarheid te stimuleren is om anderen te vertrouwen. Betrouwbaar gedrag is voorspelbaar, duidelijk, eerbaar en eerlijk.  We kunnen deze bronnen van vertrouwen in onszelf versterken door ieder van de vier kenmerken te beoefenen en te verrijken.

Opdracht 3:Als je de kenmerken van betrouwbaar gedrag en die van vertrouwen in anderen bekijkt, hoe zou je dan jezelf een betrouwbaarder persoon kunnen maken?

Tafereel 6. Liefde en vriendschap

 ‘Being deeply loved by someone gives you strength, while loving somebody deeply gives you courage’.

Lao Tzu                                      

 Om in het leven te slagen en om goed in je vel te zitten heb je sociale contacten en steun nodig. Het is misschien wel de belangrijkste factor voor een goed leven. Je kunt de wereld opdelen in vrienden en in vijanden. Als je door vriendelijkheid en liefde, vriend of metgezel van iedereen maakt, dan hoef je voor niemand angst te hebben en heb je dus ook geen of minder moed nodig. Je krijgt dan steun en samenwerking in plaats van tegenwerking. Gebrek aan respect komt van angst, terwijl respect uit liefde voortvloeit en uitnodigt moedig te zijn.                                                             

Als je hart door liefde wordt aangedreven staat het open en produceert het moed, vriendelijkheid, gulheid, respect, hoffelijkheid, verdraagzaamheid, begrip en mededogen. Bemin eindeloos en onvoorwaardelijk; liefde met moed betekent overdaad, met angst betekent het gebrek en negatieve emoties.
Wees een voorbeeld. Als je liefde met moed benadert, onvoorwaardelijke liefde, zie je liefde als oneindig en de contacten die je legt zijn gebaseerd op overvloed. Als je liefde benadert met angst, zie je gebreken en tekorten en je relaties roepen emoties op die je van moed verwijderen, zoals jaloezie, frustratie, onwaardigheid of stress. Houdt onvoorwaardelijk en stoutmoedig  van anderen.

De eerste stap in het verwelkomen van liefde is je met jezelf te verbinden. Die band is de ultieme drijfveer van vertrouwen en moed.
Zoals het spreekwoord van Meister Eckhart zegt: ‘ Als jij jezelf liefhebt, heb je iedereen lief’.

Volgens Brené Brown zijn kwetsbaarheid en liefde de meest authentieke kenmerken van moed

‘Moed is het leven beminnen’.

Jaures

Opdracht 2: Je voorbeeld bepaalt grotendeels hoe je in de sociale omgang behandeld wordt. ‘Zoals je doet, zo wordt je ‘gedaan’! De keuze ligt voor de hand: ’Ben altijd vriendelijk’!

Opdracht 3: Welke eigenschappen kunnen ons helpen de kring van positieve belangstelling te vergroten, minder te discrimineren en de wereld rechtvaardiger te maken?

Tafereel 7. Los laten 

Opdracht 2: Welke dingen, personen of resultaten kun jij ‘los laten’?

De afhankelijkheid van het resultaat kun je verminderen door specifieke plannen te maken voor obstakels die je tegen kunt komen en zekerheid te vergroten via waarborgen, tijgerkooien en vangnetten. Hoe veiliger je je voelt, hoe meer risico je durft te nemen. Die grotere veiligheid kan komen door opgedane vertrouwdheid met de situatie, betere kennis van het probleem, steun van anderen en, belangrijk,  (goede) fouten durven maken.

Opdracht 3: Met welke drie stappen kun je de voordelen van doelgebondenheid  behouden en de nadelen voorkomen? (Iseli,1,2,3)

Tafereel 8. Speelsheid (zie vooral Iseli)

‘The moment you start seeing life as non-serious, a playfulness, all the burden on your heart disappears. All the fear of death, of life, of love – everything disappears’.  

Rajneesh

Speelsheid is een subtiele kunst die moeilijke beslissingen, gesprekken en handelingen die moed eisen, kan vereenvoudigen. Deze luchthartigheid haalt de scherpe kantjes van omstandigheden of beslissingen af die je anders bevreesd zouden kunnen maken. Speelsheid brengt licht in de duisternis en opent de deur voor moed. Met speelsheid geef je impliciet aan dat je de moed hebt om kwetsbaar te zijn. Iemand die speels is, sluit anderen in. Speelsheid is elegant, charismatisch en intelligent!

Opdracht 1: Humor en speelsheid overlappen. Ze klinken eenvoudig, maar welke belangrijke houdingen en gedragingen vergen ze? (jezelf niet serieus nemen; afstandelijk kunnen zijn; boven iets kunnen staan; intelligent en gevat zijn).

Mopje

Vader bekijkt het rapport van zijn zoon. ‘Ik mis een tien’, zegt hij
‘Een tien, waarvoor’? vraagt zoon. ‘Voor de moed om me zo’n rapport te laten zien’!

(Lachjekrom.com)

Er zijn zeven manieren om speelsheid te vergroten:

• Jezelf niet te serieus nemen;
• Maken dat mensen zich speciaal voelen. Mensen zullen je helpen succes te boeken als je ze met speelse energie benadert. Als je bewust ervaart dat de wereld en de mensen je willen helpen en geen tegenstanders zijn, verandert je wereldbeeld en instelling; liefde en vriendelijkheid doen hetzelfde;
• Speelsheid wordt uitgedrukt in je lichaamstaal. Er is niets zo uitnodigend bijvoorbeeld dan een vonkje in je ogen, dat charisma en speelsheid aangeeft;
• Een vriendelijke uitnodiging. Speelsheid verzacht de druk op intermenselijk gedrag. Het helpt je om moedig voor iets of iemand te zijn zonder te beleren; en het is een voorzichtige uitnodiging voor anderen om jou na te doen;
• Een goede manier om luchthartigheid in een gesprek te brengen is om een situatie te overdrijven. Doe dat met een vriendelijke snuit, niet cynisch. Een tweede manier is het tegenovergesteld positieve te noemen van wat je negatief hoort of constateert;
• Nieuwsgierig blijven. Nieuwsgierigheid is een grote stimulans voor speelse moed. Het leven blijft erdoor met verwondering gevuld;
• Speels ongenaakbaar zijn. Een lichte houding van oneerbiedigheid. Je hebt vrede met jezelf en niets wat anderen over je zeggen kan je echt raken. Je doet wat correct is en je doet het op jouw manier. Doe het speels, niet serieus of agressief.

Opdracht 3: Selecteer een terrein waarop je mensen vaker zou willen aanspreken (hondenpoep, milieu, discriminatie) en gebruik (speels) de tips die hierboven staan.

Opdracht 2: Zou je samen met een maatje je gedachten eens kunnen laten gaan, waarom Nederlandse werknemers en leerlingen zo weinig bevlogen zijn!?

Er zijn zes gebruiken die je kunnen helpen om meer bevlogen te leven en je  grenzen van moed te verruimen:

• Oefen bij gelegenheid op een elegante en speelse manier druk uit op anderen;  
• Geef toe aan anderen, niet één, maar zo nodig meerdere keren;
• Gedraag je als een kameleon in alledaagse zaken; ben bijvoorbeeld flexibel in de manier waarop je praat, je jezelf kleed of gedraagt, zonder je authentieke zelf te verwaarlozen;
• Ben flexibel: ga voor optie B, als optie A niet werkt;
• Laat je innerlijke controle-stemmetje varen. Mensen hebben vaak buitensporige, innerlijke controles. De behoefte aan obsessieve controle komt gewoonlijk voort uit angst. Swoboda postuleerde dat het soort interne controlestemmetje van iemand overeenkomt met zijn/haar angstpatroon (perfectionist, saboteur, martelaar, pessimist);
• Blijf bij de les, maar laat je controle varen. Je kunt dan van ieder moment genieten, in plaats van je zorgen te maken over het volgende of het voorafgaande. Ken je bestemming, maar wees flexibel over hoe je daar komt. En soms moet je misschien beslissen je bestemming te veranderen.

Opdracht 3: Welke drie van de bovenstaande gebruiken zouden je het best schikken in het stimuleren van je bevlogenheid. Hoeveel moed vraagt hun toepassing?

Passieve omstanders hebben de neiging om elkaars kalme voorkomen verkeerd te interpreteren en te zien als een aanwijzing dat er eigenlijk geen noodsituatie is. Bij verwarring weet men niet precies wat er aan de hand is, wat onzekerheid schept. Mensen zijn eerder geneigd in actie te komen bij een duidelijk ongeval.
Passieve omstanders hebben geen actiebereidheid. Ze vinden dat ze  weinig controle hebben over hun leven en dat er weinig is dat zij kunnen doen om externe gebeurtenissen te beïnvloeden. Zij denken meer dan actieve omstanders in termen van groepsidentiteit en zien zichzelf als leden van exclusieve groepen. Er kunnen dus verschillende redenen zijn waarom passieve omstanders niet interveniëren: bang, verward, gedwongen of bewust onverschillig, en zichzelf kunnen overtuigen dat het niet hun verantwoordelijkheid is om tussenbeide te komen.

Actieve omstanders en moreel moedige mensen hebben een altruïstisch perspectief en voelen zich verbonden door een gezamenlijke menselijkheid; anderen zien ze daarbij niet als buitenstaander of vreemdeling maar als medemens! Deze personen hebben diepe persoonlijkheidstrekken met elkaar gemeen, zoals een ongebreidelde empathie voor iedereen. Het zelfbeeld van actieve omstanders is alomvattend en gaat gepaard met een grote actiebereidheid. Ze hebben aanleg voor een uitgebreid netwerk van relaties door hechting aan anderen en gevoelens van verantwoordelijkheid. Die kwaliteiten zijn gewoonlijk ontwikkeld op jonge leeftijd door ouders die tolerant, zorgzaam en empathisch waren.

Als omstanders zich door het groepsgebeuren afzijdig en laf opstellen, kan ook het omgekeerde plaatsvinden: door aanmoediging en voorbeeld inspringen en ook moedig worden: de banaliteit van het heroïsme! Dat verschijnsel suggereert dat we allemaal potentiële helden zijn, die op een zeker moment in staat zijn heldhaftige daden te verrichten.
Als je de motivatie en de moed ervoor op kunt brengen, ben dan een actieve omstander. Als je iets onoorbaars ziet gebeuren, maak een discrete keuze om op het betrokken gedrag te reageren: met aanspraak, rapportage, corrigerende humor, informatieverstrekking, etc.

Eén van de meest effectieve manieren bij verbaal racistische opmerkingen is ‘repliek’, het gezegde omdraaien of gelijkwaardige opmerking over de spreker maken. Die humoristische of sarcastische repliek heeft dan een terechtwijzende boodschap. Verder is er ook de mogelijkheid van directe reactie, die niet agressief of confronterend hoeft te zijn. Als de gebeurtenis escaleert en gevaar dreigt, kun je spontaan afleiden, bijvoorbeeld  door een witte leugen te vertellen. Delegatie, de steun inroepen van andere aanwezigen is een andere mogelijkheid. Als het niet mogelijk is meteen te reageren kan dat ook later, persoonlijk of anderszins. Als je niet reageert, denkt de acteur dat je het met hem eens bent.

Opdracht 2: Welke omstandigheden zijn belangrijk voor heldhaftig gedrag? (opvoeding, voorbeeld, verbeelding, dagelijkse daden)

Doe continu moedige dingen, thuis en op het werk. Als je heldhaftig wilt handelen, kun je je erop voorbereiden door elke dag een kleine, altruïstische daad te stellen. Als we onze ‘’altruïstische spier’ continu versterken, handelen we waarschijnlijk heldhaftig wanneer de gelegenheid zich voordoet.

Opdracht 3: Lees, indien mogelijk, het boek van Samuel P. Oliner ‘The altruistic personality’, 1988

Tafereel 11. Engagement en ontwikkeling

‘If at first you don’t succeed, try, try and try again!’

Thomas  H. Palmer     

Je moedig gedragen of moedig worden is idealiter geen ad hoc gebeuren maar een engagement, waaraan je je hele leven werkt.

Naast het biologische heb je persoonlijkheidskenmerken die een rol spelen. In the Roots of Moral Courage wordt gesproken over het verband tussen het al dan niet moedig handelen op grond van persoonlijkheidskenmerken. Allereerst is daar zelfredzaamheid, het vertrouwen in onze eigen capaciteit om uitdagingen aan te gaan. Er is ook zelfachting, wat eveneens de beoordeling van onze geschiktheid kan beïnvloeden om succesvol risico’s te nemen. Het stressniveau is ook een factor, evenals de mate van openstaan voor nieuwe ervaringen. Al die vier kenmerken kunnen ontwikkeld en gevormd worden met oefening en met hulp. Aan lage zelfachting en stress, bijvoorbeeld kan gewerkt worden met therapie. En veel kan gedaan worden om een grotere openheid voor nieuwe ervaringen te ontwikkelen.

Sonnenberg noemt een groot aantal kenmerken van moedige personen: zelfvertrouwen, sterke overtuigingen, integriteit, leiderschap, mededogen, objectiviteit, veerkracht, intuïtie en daadkracht. Je zou verder nog kunnen noemen: tolerantie voor ambiguïteit, positivisme en probleemoplossingsgerichtheid. Volgens Iseli zijn er vier eigenschappen of gedragingen die essentieel zijn: volgens je eigen waarden en waarheden leven, risico’s durven aanvaarden, problemen doortastend aanpakken en het goede voorbeeld geven. Je moet kunnen loslaten om onbezorgder te kunnen zijn. En perfectie is zeker geen vereiste; je moet in feite ‘perfect imperfect’ zijn en fouten durven maken. Volgens Iseli spelen vriendelijkheid, liefde, speelsheid en bevlogenheid ook een rol in het ontwikkelen en aanwenden van moed. Voor speelsheid geeft ze zeven manieren om dat te stimuleren, en voor bevlogenheid zes (zie taferelen 8 en 9).

Zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen en in de ‘voorzienigheid’ zijn een belangrijke stimulans, zo niet voorwaarde voor moed. Jouw betrouwbaarheid voor anderen kun je promoten door zelf vertrouwen in anderen te hebben.

Steun van anderen en voorbeeldfiguren kunnen een grote stimulans voor moedig gedrag zijn;

Opdracht 1: Uit de veelheid van eigenschappen en gedragingen die moed stimuleren kun je er een paar selecteren om zelf toe te passen. Na voldoende successen, kun je een volgend paar nemen.

Basishoudingen.

Neem onderliggende angsten weg; mensen die bang zijn om iets te doen, hebben vaak weinig of geen vertrouwen. Het gebrek daaraan manifesteert zich op verschillende manieren, zoals uitstel, perfectionisme en oplichterssyndroom. Onze kwetsbaarheden bloot geven kan een stimulerend resultaat geven. Door te bepalen waar we echt bang voor zijn, verminderen we onze angst voor de situatie, wat ons aanmoedigt actie te ondernemen.  

Volgens de dankbaarheidsgoeroe Brother David Steindl-Rast kent een dankbaar persoon weinig of geen angst (Gratitude project).            

Door jezelf in oncomfortabele situaties te plaatsen, door comfortmodulatie, ontwikkel je jezelf. Ga je minder op je gemak voelen! Het vraagt moed om buiten je comfortzones te raken. Maar het zijn juist die momenten die je uitrekken en die je helpen om een meer ontwikkelde en moedige versie van jezelf te worden. Als je er een gewoonte van maakt moedige beslissingen te nemen, ervaar je dat ze minder beangstigend worden. Drie manieren om je ongemakkelijk te voelen:

• Ga moeilijke gesprekken niet uit de weg. Voel je ongemakkelijk en grijp de moed om moeilijke discussies het hoofd te bieden die jou (en anderen) vooruit helpen;
• Verander de (immateriële) omstandigheden. Het vraagt moed om iets wat goed is op te geven teneinde iets beters proberen te bereiken. Verwelkom tegenstellingen. Ga je ongemakkelijk voelen door jezelf in onbekende ervaringen te begeven. Tegenstellingen inspireren creativiteit en verruimen je geest. 
• Oefen om buiten je comfort-zone te gaan: consistent, bewust en kleine gemoedshandelingen oefenen, kan een cumulatief effect hebben. Doe elke dag iets dat uitdaagt, ongemakkelijk maakt of je angst aanjaagt.
• Neem initiatief, geef vertrouwen, zeg de waarheid en maak fouten. Nodig anderen uit met je mee te doen. Moed presteert als je eraan werkt. Doe het nu!

Tactische benaderingen

Moed is een vaardigheid; hoe meer je moed oefent, hoe moediger je wordt. Specialisten hameren er unaniem op: voortdurend en bewust moedige handelingen verrichten. Bij de les blijven, niet opgeven. Overtref je eigen verwachtingen.

Neem poolshoogte. Blijf bedachtzaam (mindful), evalueer kritisch iedere situatie op zijn mogelijke actie voor moed en heldhaftigheid, met je persoonlijke morele kompas als gids (Christine Carter).  Besteed eerst aandacht aan negatieve gevoelens en overwegingen en ervaar ze als zodanig. Leg de kwetsbaarheden bloot. Op de tweede plaats vul je hersens met moedige gedachten. Realiseer dat je niet alleen bent; angst delen met anderen kan een waardevol hulpmiddel zijn bij een uitdaging.

Confronteer angst zo vaak als je kunt. Angst is niet altijd legitiem en kan soms meer opwinding en sensatie zijn in plaats van een waarschuwing dat je op het punt staat iets gevaarlijks te doen. Legitieme angst geeft ons de neiging om snel uit een benarde positie te geraken; niet-behulpzame angst, aan de andere kant, maakt ons eerder aarzelend dan daadkrachtig. Normaliseer angst en gebruik haar energie.

Besteed aandacht aan je lijf; angst mat fysiek af en deze fysieke gevolgen versterken de geestelijke.

Opdracht 2: Denk rustig na over de diverse basishoudingen en tactische benaderingen voor het aanwenden van moed. Legio mogelijkheden en opties!

Parabel van de kaars, voor helden en hemelbestormers.

Je persoonlijke morele moed kan een groot verschil maken in het aanzien van geweld dat veel van de ethische normen van de mensheid wordt aangedaan. De parabel van de kaars toont de enorme kracht van een enkel goed voorbeeld. In die parabel is licht niet het tegengestelde van duisternis, maar de afwezigheid ervan. We beroepen ons op licht en duisternis als onze belangrijkste metafoor voor Goed en Kwaad. We verbeelden ons dat ook zij tegengestelden zijn. Verkeerd is niet het tegengestelde van het Juiste, maar de afwezigheid ervan.
Een enkele kaars kan de duisternis van een hele ruimte teniet doen, en een enkel leven, volbracht in het licht van goedheid en morele moed, kan een enorm verschil maken in het overwinnen van de donkere leegte die zichzelf Kwaad, Duisternis, Twijfel, Lafheid of Angst noemt. Als het Kwaad echt, op een fundamentele manier, de afwezigheid, eerder dan de tegenstelling van Het Goede is, wekt het dan verbazing dat ieder van ons – uitdrukking gevend aan onze hoogste gevoel van morele waarde, dat ten volle beleeft en doorgeeft aan anderen, werkelijk de wereld kan veranderen?

Opdracht 3: Stel een plan op in vier fasen, als volgt:

Begin door jezelf vol te stoppen met moed. Waar ben je te voorzichtig? Welke facetten van je leven zijn te gemakkelijk of zelfs te ‘boring’ geworden. Welke van je angsten zijn ‘verlopen’ of teveel opgefokt?

Data

Books

• Gratitude Project. New Harbinger Publications. 2020. Waar? Chapter 25 (p.223) het artikel (conversation)  bevat ‘Is Gratitude the Path to a Better
• Bill Treasurer. Courage goes to work. How to build backbones, boost performance and get results, 2008.
• Kidder, Rushworth M., Moral Courage, 2004.
• Brown, Brené. Daring Greatly.How the Courage to  be Vulnerable  Transforms the Way We  Live , Love, Parent, and Lead. Penguin Books, 2015.  
• Swoboda, Kate.The Courage Habit, 2018
• Iseli, Franziska. The Courage Map.
• Roumen, Ton. Omarm Jezelf. Berne Media, 2019.

Articles

• Terry, Ruth. How to Be an Active Bystander When You See Casual Racism, Oct. 29, 2020
•  Schwartz, Arthur. Ethical workplace: Cracking the courage code,character.org. Jun 14, 2016
• Taulbert, Clifton. Courage: A Backpack Necessity for the 21st Century Workplace. Character. org
• Sonnenberg, Frank. Ten Elements of Courage.
• Brown, Lachlan. 5 steps to help you overcome fear. October 28, 2020.
•  Brown,  Lachlan. How to be brave: 15 steps to let go of fear. June 29, 2018
•  Deterline, Brooke. How to Cultivate Ethical Courage. In the face of internal and external pressure, these three tips can help you stand up for your values.
• Kets de Vries,  Manfred F. R. How to Find and Practice Courage.
• Kelly McGonigal How to Transform Stress into Courage and Connection. May 13, 2015
• Navilon, Genefe. 100+ brutally honest quotes on fear that will give you courage
• Sanderson, Catherine A. Six Tips for Speaking Up Against Bad Behavior. September 30, 2020
• Franco, Zeno en  Zimbardo, Philip.  The Banality of Heroism. September 1, 2006
• Monroe, Kristen Renwick  The Roots of Moral Courage Why do some people risk their lives to help others? June 23, 2010 .
• Carter, Christine. Three Tricky Ways to Cultivate Courage.| May 21, 2015
• Keltner, Dacher en Marsh, Jason. We Are All Bystanders.But we don’t have to be. September 1, 2006.
• Pury, Cynthia. When Courage Goes Bad.
• Suttie, Jill  Where do heroes come from? GGSC, August 28, 2013.