Categorie: nieuws

Op zondag 10 december vieren we de 69ste verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM). De proclamatie van deze rechten in 1948 was een mijlpaal in de wettelijke erkenning van de waardigheid van de mens. De Verklaring was en is van universele betekenis, omdat ze altijd en overal geldig is, voor alle landen en volken. De erkenning van gelijke en onvervreemdbare rechten voor alle leden van de menselijke familie wordt erkend als de basis voor vrijheid, rechtvaardigheid en vrede.
De Verklaring is kort, bevat slechts dertig artikelen en heeft geen bindende wetskracht. Die legale binding is gekomen door VN-verdragen die nadien zijn opgesteld over een groot aantal onderwerpen, zoals burger- en politieke rechten; economische, sociale en culturele rechten; discriminatie, foltering, gehandicapten, senioren, kinderen en migranten. Er zouden nog meer rechten bij kunnen komen, zoals het recht op vrede, op een ontwapende planeet en de rechten van toekomstige generaties.
Terwijl verdragen vooral volkenrechtelijke betekenis hebben en primair voor overheden van belang zijn, kunnen een aantal mensenrechten ook op gezins- en persoonlijk niveau toegepast worden, zoals vrijheid van meningsuiting en van geloof.

Rechten brengen plichten met zich mee. Artikel 29 van de Universele Verklaring stelt: ’Eenieder heeft plichten jegens de gemeenschap, zonder welke de vrije en volledige ontplooiing van zijn persoonlijkheid niet mogelijk is’.
Op persoonlijk niveau kunnen die rechten als tweevoudig gezien worden; ten eerste ervoor te zorgen dat men de rechten passief en/of actief uitoefent, bijvoorbeeld het recht op vrije meningsuiting. Een ander voorbeeld is het recht op een adequate levensstandaard, via een betaalde baan of via sociale voorzieningen.
Ten tweede kunnen deze rechten behalve voor individueel of familiaal genot, ook ten behoeve van anderen worden verdedigd en uitgeoefend.
Je zou vanwege hun algemeenheid de begrippen in de Universele Verklaring als waarden kunnen bestempelen, de uitwerking ervan in mensenrechtenverdragen als normen. Maar hoe breng je de samenleving en het individu ertoe het gewenste gedrag te vertonen. Want, ondanks continue vooruitgang, is er nog een wereld te winnen voor een betere naleving van de waarden en normen, zowel wat landen als wat personen betreft. Volgens de bekende theoloog Hans Küng hebben de Verenigde Naties door de Universele Verklaring en daaropvolgende Verdragen een enorme bijdrage aan globale vooruitgang geleverd. Niettemin, vond hij, dat een wereldethiek, die meer is dan alleen maar rechten, nog ontbrak. Rechten bestaan op het niveau van wetten en sancties. Hoewel die belangrijk zijn, maken de afwezigheid van eerlijkheid, innerlijke overtuiging en onvoorwaardelijke criteria het moeilijk om mensenrechten te verwezenlijken. Bijgevolg heeft de wereld een ethische basis nodig om de mensenrechten veilig te stellen, aldus Küng.

Het aankweken van deugden zou een waardevolle stap zijn in de versterking van de ethiek in het algemeen en van de mensenrechtenethiek in het bijzonder, omdat deugden het gedrag grondvesten op innerlijke overtuiging en persoonlijke motivatie. We denken hierbij aan de lijn van deugden: openheid, verdraagzaamheid, respect, beleefdheid, empathie en altruïsme. En aan de lijn rechtvaardigheid, integriteit en eerlijkheid.
De ons aangeboren zucht naar macht en rijkdom, op zowel maatschappelijk als persoonlijk niveau, wordt vaak prioriteit gegeven boven mensenrechten. Politieke en maatschappelijke instanties zijn nodig voor de bescherming en uitoefening van mensenrechten. Ze moeten evenwel hand in hand gaan met persoonlijke overtuigingen en gedrag. Deugden kunnen daarbij een handje helpen.

Op 25 november viert de Verenigde Naties de Dag voor de Uitroeiing van Geweld tegen Vrouwen en Meisjes.
Geweld tegen vrouwen en meisjes is een van de meest wijdverspreide, aanhoudende en verwoestende aantastingen van de mensenrechten in de wereld van vandaag. Het is een gevolg van discriminatie en van voortdurende ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.

Enkele gegevens
– Schattingen geven aan dat wereldwijd 35 % van vrouwen fysiek en/of seksueel geweld van een intieme partner, of seksueel geweld door een niet-partner, in hun leven hebben meegemaakt. In sommige landen hebben zelfs 70% van vrouwen fysiek of seksueel geweld van een intieme partner in hun leven ervaren.
– Wereldwijd hebben vrouwen die fysiek of seksueel mishandeld zijn door hun partner, een twee maal zo grote kans op abortus, bijna twee maal zoveel kans op depressie en in sommige streken anderhalf maal zoveel kans om HIV/AIDS op te lopen, vergeleken met vrouwen die geen geweld van hun partner ondervonden.
– Over psychologisch geweld zijn minder gegevens beschikbaar. Beperkte onderzoeksresultaten geven evenwel aan dat het veel voorkomt. Drie en veertig procent van de vrouwen in de Europese Unie hebben een of andere vorm van psychologisch geweld van een intieme partner meegemaakt in de loop van hun leven. Eén op de tien vrouwen in de Europese Unie heeft cyber-pesterij meegemaakt sinds de leeftijd van 15 jaar. Het risico is het grootst voor jonge vrouwen tussen 18 en 29 jaar.
– In het overkoepelend syntheserapport van het 2007 – 2010 onderzoek ‘Huiselijk Geweld in Nederland’ concluderen Van der Veen en Bogaerts voorzichtig dat in Nederland jaarlijks ongeveer 200.000 volwassenen slachtoffer worden van evident huiselijk geweld, ruim 9% van de populatie. Dit is een ruwe indicatie, waarbij incidenten in de huiselijke kring niet werden meegerekend. Het cijfer heeft dus betrekking op de meer ernstige gevallen van huiselijk geweld. Ongeveer 50% van de respondenten had nooit te maken met een voorval van huiselijk geweld, 40% van de respondenten had de afgelopen vijf jaar te maken met lichtere voorvallen of ernstiger voorvallen die zich meer dan vijf jaar geleden voordeden en , nogmaals, ruim 9% was de laatste vijf jaar slachtoffer van evident huiselijk geweld.
Vergelijkingen van cijfers tussen de verschillende landen zijn niet eenvoudig. Het lijkt er evenwel sterk op dat fysiek en/of seksueel geweld in Nederland minder voorkomt dan in armere landen. Bij ons en andere welvarende landen speelt psychologisch geweld een relatief grotere rol. Dit wordt geïllustreerd door de actuele #metoo campagnes.
Het is duidelijk dat we ons uiterste best moeten doen zowel fysiek/seksueel als psychologisch geweld tegen vrouwen en meisjes te verminderen en te voorkomen. De grotere openheid hierover in de samenleving, de grotere bereidheid van vrouwen aangifte te doen en de beschikbaarheid van beschermende instanties zijn positieve ontwikkelingen. Het is evenwel een hardnekkig probleem met taaie wortels in de samenleving en in de aard van de persoon. Seksualiteit is een primaire drijfveer. Hoewel het gedrag van vrouwen en meisjes sterk geëvolueerd is, speelt de man nog een overwegende rol in de toenadering tussen de seksen en speelt de factor ‘macht’ een belangrijke rol. In openlijke vorm heeft de man nog veel macht aan zijn kant. En zoals het spreekwoord zegt, macht corrumpeert, ook in de verhoudingen tussen de seksen

Een aanzienlijk deel van geweld tegen vrouwen vindt plaats in gezinnen. Daar kan men zich ontspannen, maar spanningen op allerlei gebied vinden hier ook zijn ontlading. Soms moeten er aanzienlijke verschillen in belangen, inzichten en gevoelens verzoend worden. Dat lukt in het ene gezin beter dan in het andere, om een variëteit van redenen. Je hebt houdingen en methoden nodig om oprechte belangenverschillen constructief op te lossen. Waar dat niet of niet goed lukt, ontstaan er frustraties, die op ongewenste manieren afgereageerd kunnen worden. De toegenomen welvaart heeft bij ons de problemen van armoede grotendeels opgelost en het samenleven voor de meesten verzacht. Nog niet zo in arme groepen of arme landen, waar gebrek aan geld spanningen kan oproepen of versterken.

Als de samenleving van alle vormen van fysiek/seksueel en psychologisch geweld gespeend zou zijn, zouden we, met een lichte overdrijving, in het aards paradijs wonen. Maar dan valt er nog het één en ander te doen, zoals de verbetering van houdingen en verfraaiing van ons gedrag ten aanzien van het andere geslacht. Ook een realistische kijk op liefde, verliefdheid en huwelijk, meer ruimdenkendheid, meer zelfbeheersing, meer altruïsme en zeker ook meer vergevingsgezindheid. Allemaal deugden waarin we ons kunnen oefenen. Je geluk kan er door bepaald worden, ook en vooral als het over samenleven met anderen gaat.

Aangezien oorlog ontstaat in de menselijke geest, is het ook in de menselijke geest dat de verdediging van de vrede moet worden opgebouwd.
                            UNESCO Constitutie

Verdraagzaamheid is respect voor de rijke verscheidenheid van wereldculturen, en voor de verschillende manieren waarop mensen het leven beleven. Verdraagzaamheid wordt gestimuleerd door kennis, openheid, communicatie en vrijheid van denken, geweten en geloof. Tolerantie is harmonie in verscheidenheid. Het is niet alleen een morele plicht, maar tevens een politiek en wettelijk vereiste. Verdraagzaamheid is de deugd die vrede mogelijk maakt en bijdraagt aan de transformatie van een oorlogs- in een vredescultuur.
Tolerantie is geen concessie, gunst of hype. Het is bovenal een actieve houding, aangezet door de erkenning van de universele mensenrechten en fundamentele vrijheden van anderen. Tolerantie dient toegepast te worden door zowel individuen als staten.

Bovenstaande definitie staat in artikel 1 van de ‘Declaration of Principles on Tolerance’ die door UNESCO in 1995 is uitgevaardigd. UNESCO, de VN Organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, is opgericht op 16 november 1945, de Internationale Dag van verdraagzaamheid in de veronderstelling dat oorlogen vermeden kunnen worden als mensen elkaar beter leren kennen en begrijpen.

Verdraagzaamheid is een continu engagement om met elkaar van gedachten te wisselen ondanks  tekorten aan begrip en andere hindernissen. Wanneer gewelddadig extremisme boodschappen verspreidt van haat en intolerantie, als mensen lijden onder vervolging, uitsluiting of discriminatie op basis van hun geloof of achtergrond, dan moeten wij een andere boodschap brengen, een open oproep voor verdraagzaamheid. Tolerantie is de steunpilaar van duurzaam wereldburgerschap. Het versnelt innovatie en creativiteit en laat ons zien dat er andere manieren zijn om naar de wereld te kijken. Vrede is meer dan de afwezigheid van oorlog, het is samenleven met onze verschillen van geslacht, ras, taal, godsdienst of cultuur, terwijl we universeel respect promoten voor rechtvaardigheid en mensenrechten, waarop dit samenleven berust. Vrede is niet vanzelfsprekend. Het is een keuze die telkens opnieuw gemaakt moet worden, een alledaagse beslissing zelfs om te gaan voor een oprechte dialoog met individuen en groepen.
Geconstateerd is dat verdraagzaamheid in Nederland de laatste decennia is afgenomen. We zouden er goed aan doen onze vroegere uitstekende reputatie van openheid, verdraagzaamheid en gastvrijheid in ere te herstellen.
Om het toen door de V.N. uitgeroepen Jaar van de Verdraagzaamheid en de 125ste verjaardag van de geboorte van Mahatma Gandhi te vieren, riep UNESCO in 1995de Madanjeet Singh Prijs voor de Bevordering van Verdraagzaamheid en Geweldloos Verzet in het leven. Die prijs wordt iedere twee jaar uitgeloofd. In 2016 is hij toegekend aan het Russische Federale Centrum voor Verdraagzaamheid, Psychologie en Onderwijs (Tolerantiecentrum).