Stoutmoedig avontuur Alex-2 (gr)

STOUTMOEDIG AVONTUUR ALEX (groep)

SCENARIO 8. SOCIALE CONTROLE

‘Er behoort minder moed toe, de enige te zijn die afkeurt dan de enige te zijn die prijst’.

Marie von Ebner-Eschenbach

Om het sociale verkeer in goede banen te leiden zijn er regels opgesteld. Sommige zijn vastgelegd in officiële richtlijnen, zoals wetten en verordeningen. Andere zijn informeel en worden door groepen of gemeenschappen opgesteld. Het is de bedoeling dat men zich aan die regels houdt. Als dat niet gebeurt, worden er doorgaans sancties opgelegd, zoals bij een overtreding in het verkeer, via een boete.
In informele groepen verwacht men ook dat normen worden nageleefd. Die kunnen op een soepeler of informeler manier worden gecontroleerd door de leden van de groep. Bij het afwijken van belangrijke sociale normen kan men verwachten dat er weerstand van de andere leden wordt opgeroepen. Dat kan resulteren in impopulariteit of zelfs uitsluiting.
Bij deugdzaam gedrag, daarentegen, is er sprake van vrijwilligheid en kan men bij beoefening ervan positieve reacties verwachten van de omgeving.
Mensen volgen waarden in hun leven, zoals rechtvaardigheid, gelijkheid en democratie. Die waarden zijn vaak te algemeen om als heldere richtlijnen voor gedrag te dienen. Normen aan de andere kant zijn vaak dwingend of verplichtend, wat verzet kan oproepen. Deugden zitten tussen waarden en normen in. Ze zijn vrijwillig en de uitoefening ervan hangt van de persoon zelf af.

Hou je aan de regels

Breng de inhoud van de video in de groep voor discussie

Algemene adviezen:

Spreek na de sessie iemand aan die een algemeen geldende norm overtreedt. Dat kan bij voorbeeld roken op een verboden plaats zijn, een verkeersovertreding of een achtergelaten hondenpoep.
Waarschijnlijk ben je wat angstig om de overtreder aan te spreken. Confronteer die angst frontaal en haal ondertussen rustig adem. De angst zal op die manier verdwijnen of sterk verminderen. Je kunt waarborgen inbouwen door je ervan te vergewissen dat je het bij het rechte eind hebt. Het helpt ook om je voor te nemen de overtreder beleefd en vriendelijk te benaderen. Of een vraag stellen.

Maak ook gebruik van de volgende tips.

Tips voor het aanspreken van anderen op onoorbaar gedrag (zoals hondenpoep):

• Gebruik korte, duidelijke manier om afkeuring uit te drukken; kalm en rechtstreeks; doe het ‘speels’ als dat kan;
• Veronderstel dat aanstootgevend commentaar luchthartig bedoeld is;
• Noem eigen ongemak in plaats van dat van de dader; plaats je op hetzelfde niveau;
• Oefen met verschillende types reactie en selecteer de meest effectieve en best-passende; mogelijk bega je een imperfectie of foutje, maar daar leer je van.
• Roep eventueel de hulp in van sympathiserende aanwezigen.
• Leef je in de situatie van de ander in.
• Je maakt je natuurlijk kwetsbaar. Je hebt wel waarborgen, maar het risico blijft. Als je het toch doet, zet je een belangrijke stap op de weg naar grotere moed. En, wie weet, misschien komt er wel iets positiefs uit de aanspraak van de overtreder.
  Identificeer als groep iemand die een goed voorbeeld van sociaal burgerschap zou kunnen zijn. Zie wat en hoe hij/zij het doet en overleg eens met hem/haar.

Het vergt flink meer moed wanneer je je als ‘actief omstander’ gedraagt, dat wil zeggen tegen de algemene mening van een groep ingaat b.v. in gevallen van oneerlijkheid, pesten of discriminatie. Dan moet je door een stevigere angstconfrontatie. Mogelijk kun je je standpunt bij de groep inleiden door (ongemakkelijke) vragen te stellen. Als je volhardt in dit soort optreden, ben je een sociale held.

Filmtip: The Social Dilemma | Official Trailer | Netflix. You Tube

Groepsactiviteit:

• Ieder van de groepsleden spreekt na de sessie een vreemde aan die onoorbaar gedrag vertoont. Dat onoorbare gedrag kan divers van aard zijn. Gebruik de aangegeven suggesties hoe dat aan te pakken. Volgende sessie terug rapporteren en kwaliteit individuele optredens eventueel laten scoren door groep.
• Bespreek in de groep eventuele ervaringen van deelnemers als ‘actief omstander’. Als die ervaringen er niet zijn, het fenomeen toch bespreken.

SCENARIO 9. INITIATIEF NEMEN

’Hij, die voortdurend aarzelt over het nemen van een stap, zal zijn hele leven op één been staan’

Chinese spreuk

’

De aap staat symbool voor problemen oplossen, voor moed, vrolijkheid en vriendschap. Dit grappige dier is communicatief en creatief en brengt inzicht in de donkere kanten van de mens. Het beest is verstandig, maar laat zich door naïviteit toch dikwijls beetnemen. Hij is levendig en beweeglijk, een potsierlijk en vrolijk dier.
Het vergt moed en moeite om initiatief te nemen. Je steekt je nek uit en daar maak je je kwetsbaar mee. Initiatieven kun je nemen op allerlei terreinen: contacten leggen, discussiegroep opzetten, een vakantie organiseren of zelfs een bedrijfje starten. Initiatieven nemen is het zout in de pap van samenleven en dat brengt vooruitgang, zowel voor jezelf als voor je omgeving. Het is een gewoonte aanleren en als je eenmaal de eerste stap hebt gezet, wordt het daarna steeds makkelijker.

‘Als je waagt, groeit je moed. Als je aarzelt, groeit je vrees’.

Er zijn talloze eenvoudige gelegenheden voor initiatieven en je zult waarschijnlijk geen probleem hebben er één te vinden die je ligt.
Als je moedig wilt worden, dien je je grenzen en comfortzones te verruimen. Als je te lekker in je vel zit, doe je vaak geen extra moeite meer. Oefen om buiten je comfortzones te gaan; stel bewust en continu kleine moedige daden. Het alledaags altruïsme is de voorloper van heldhaftigheid. Als je jezelf eerlijk en moedig uitspreekt, vergroot je je macht, als je klaagt degradeer je jezelf tot slachtoffer’!

Video: From Intention to Initiative – WHY You Do What You Do

De groep bespreekt deze video en zet een interne discussie op over klimaat, vrouwenemancipatie of vluchtelingen.

Nu dit fraaie lied beluisteren

Shakira – Try Everything (Official Video)

Algemene suggestie

Identificeer een groep-rolmodel, iemand die regelmatig initiatieven neemt op diverse vlakken, een echte gangmaker.

• Identificeer een groep-rolmodel, iemand die regelmatig initiatieven neemt op diverse vlakken, een echte gangmaker.

• Filmtip: Amélie (2001) Official Trailer 1. You Tube

Individuele opdrachten:

• ‘Initiatief’ bestuderen op https://www.carrieretijger.nl/functioneren/professionele-eigenschappen/initiatief
• Bekijk eens waar je het beste jouw grenzen kunt verleggen.
• Groepsactiviteit: Leden denken gericht na over grenzen verleggen. Iedereen rapporteert volgende vergadering daarover, waarna er een discussie volgt.

SCENARIO 10. FOUTEN EN IMPERFECTIES.

Veel mensen streven ernaar alles perfect te hebben. Daar is op zich niets mis mee. Aan de andere kant stelt de overtuiging dat alles niet volmaakt maar onvolmaakt mag zijn, je in staat doortastender te leven. Perfectie is, net als verwacht resultaat, een gebondenheid. Zonder die neiging tot perfectie, is er meer vrijheid. Ben ‘perfect imperfect’. De overtuiging dat alles niet volmaakt maar onvolmaakt mag zijn, stelt je in staat doortastender te leven. Perfectie is volgens Brown één van de drie manieren om gewenste kwetsbaarheid, een katalysator voor moed, buiten te sluiten.
Vaak gebruiken we perfectie als een excuus om iets niet te doen. Proberen volmaakt te zijn, komt van angst. In plaats van moedige, imperfecte actie te ondernemen, blijven we steken in perfect nietsdoen. Een groot deel van de obsessie met perfectie komt door ons steeds te vergelijken met anderen. Het is beter om je met jezelf te vergelijken en je eigen record te verbeteren.
In zekere mate geldt dit ook voor fouten maken. Terwijl daar ooit negatief op gereageerd werd, is men daar tegenwoordig soepeler in: goede fouten (beste inspanningen, slechte uitkomst) verschaffen een gelegenheid om te leren. Dus fouten maken is niet per se negatief, je moet er alleen positieve lessen uit trekken’.

Video: Hoe ga ik om met de angst om fouten te maken? Aug 10, 2016.

Groepsdiscussie van de inhoud van deze video

Laat je inspireren door de volgende song

I Lived, OneRepublic

Algemene suggestie:

Ieder gaat na of hij/zij een ‘perfectionist’ is. Als je dat bent, wat zou daar de oorzaak van kunnen zijn: kwaliteitsnormen van anderen, verdediging tegen kwetsbaarheid, allebei of nog iets anders? Vergelijk met de lessen uit de video. Bespreek ‘perfectionisme’ in de volgende bijeenkomst

Probeer

Probeer opnieuw te beginnen
Elke dag een beetje meer
Nieuwe kansen nieuwe zinnen
Zodat je er wat van leert

Blij te zijn in het leven
Vrede te hebben met wat er is
Elkaar steun en troost te geven
Als je iemand mist

Probeer te genieten van het leven
En sta eens een momentje stil
Vraag jezelf af
Wat je met je leven wil

Ga met kleine sprongen door het leven
Bewonder het leven elke dag
Want het leven duurt maar even
Dus leef van dag tot dag

Probeer niet te streven naar perfectie
Je geeft meer dan je denkt
Omarm je imperfectie
Vecht voor wat je waard bent

Een ieder heeft zijn eigen verhaal
Ook al zie je dat soms niet
Jouw leven is je grootste geschenk
Bijzonder, kort en uniek!

Maricela Duipmans

Filmtip: Wild Tales (2014). Official trailer. You Tube

Individuele opdracht: Overdenk nog eens gebeurtenissen waar je oprecht dankbaar voor bent. Vind een manier om van je dankbaarheid te getuigen! Bespreek de resultaten desgewenst in de groep.
Groepsactiviteit. De groep bespreekt fouten die recentelijk door leden individueel gemaakt zijn. Hoe worden die ervaren en hoe kan men er in de toekomst constructiever mee omgaan?

SCENARIO 11. BEVLOGENHEID

‘Beweeg elegant met het leven en laat haar golven je dragen naar de meest magische, mystieke en mysterieuze plaatsen’

Franziska Iseli

Vitaliteit is één van de vier aspecten van moed. Die eigenschap houdt actieve begeestering (bevlogenheid) en enthousiasme in en is vooral van belang bij uitputtende omstandigheden.

Bevlogenheid is een magische geestestoestand die ontstaat wanneer mensen sterk betrokken zijn bij de organisatie waar ze voor werken, plezier hebben in wat ze doen en daarbij bruisen van energie. Deze geestelijke toestand draagt bij aan onze psychische en lichamelijke gezondheid en voorkomt burn-outs, bore-outs en andere klachten. Het bevordert moed indirect, net als liefde en vriendelijkheid (zie hierna).

De mate van bevlogenheid wordt gekenmerkt door de volgende drie pijlers: vitaliteit, vitale mensen bruisen van energie, zijn onvermoeibaar en beschikken over een grote mentale veerkracht en doorzettingsvermogen. Toewijding, toegewijde mensen zijn sterk betrokken bij het werk wat ze doen. Ze zijn trots op hun werk, voeren dit met veel enthousiasme uit en zien het werk wat ze doen als uitdagend en nuttig. Absorptie, is het compleet opgaan in werk of andere activiteit en het daarbij vaak vergeten van de tijd. Bevlogen werknemers kunnen het werk moeilijk loslaten en hebben geen 9 tot 5 mentaliteit. Helaas schijnt minder dan 20% van de Nederlandse werknemers bevlogen te zijn. Ook Nederlandse scholieren scoren in Europa vergelijkenderwijs minder goed.

Alles is tijdelijk en niets blijft hetzelfde. Aanpassing is een geheime kracht. Als je stoutmoediger wilt leven, dien je bewust te handelen om je beter op je gemak te voelen met bevlogenheid. Als je bevlogen bent en flexibel blijft, hoef je niet te weten hoe alles uit gaat pakken; je laat je dan door je intuïtie leiden.

Bepaalde kwaliteiten stimuleren bevlogenheid. Energiek zijn helpt, luiheid is fataal. Ook moed op zichzelf brengt bevlogenheid, want die brengt groter engagement, optimisme en enthousiasme. Goed mentorschap, vertrouwen in de voorzienigheid, passende uitdagingen en goed zorgen voor je lijfelijke conditie, promoten bevlogenheid.

Laat je innerlijke controle-stemmetje varen. Mensen hebben vaak buitensporige, innerlijke controles. De behoefte aan obsessieve controle komt gewoonlijk voort uit angst.

Blijf bij de les, ben totaal aanwezig, maar laat je controle varen. Je kunt dan van ieder moment genieten, in plaats van je zorgen te maken over het volgende of het voorafgaande. Ken je bestemming, maar wees flexibel over hoe je daar komt. En soms moet je misschien beslissen je bestemming te veranderen’.

Video: Flow by Mihaly Csikszentmihaly •Jun 19, 2015

Groepsdiscussie van de inhoud van Mihaly’s video

Beluister vervolgens:
Power of the Dream – Celine Dion

Een geweldig spreuk:

‘Werk, is zichtbaar gemaakte liefde’
Kahlil Gibran

Algemene suggestie:

Selecteer individueel of collectief, een bezigheid, niet louter ontspannend, waarbij je/jullie bevlogen kunnen raken volgens bovengenoemde eigenschappen. Het kan een discussie zijn, een studievak op school, een activiteit op het werk, een hobby of een sportbeoefening.

Er is zo goed als geen risico gemoeid met het in flow raken, behalve dat je niet op tijd los kunt laten.
Je hoeft ook geen angst voor bevlogenheid te hebben. Het is zelfs een aangename situatie, en er hoeft geen angstconfrontatie opgezet te worde

Bevlogen

Ik weet niet zeker of het zwanen waren,
een najaars-nanacht dat hun vleugelslag
in duizendvoud over het huis heen lag,
om pas tegen het daglicht te bedaren.

De hele dag liep ik als uitverkoren,
of ik door engelen was aangeraakt.
Maar hoeveel lege nachten zijn doorwaakt
waarin sindsdien geen wiekslag viel te horen?

Nu moet ik mij weer met de zon verzoenen
en, nooit meer zo bevlogen, wennen aan
het wassen en het slinken van de maan,
het komen en het gaan van de seizoenen.

uit: ‘Onmogelijk geluk’, 1992.
Jean Pierre Rawie

• Filmtip: Marvelous Mind Movie: Être et Avoir. Trailer on You Tube (vrijblijvend)
• Individuele opdracht: Ga eens na wat je energieniveau en ondernemingslust is.
• Groepsactiviteit. Iedereen heeft zijn normale niveau van energie en bevlogenheid bepaald en brengt dat in een groepsdiscussie daarover.

SCENARIO 12. KWETSBAARHEID EN SCHAAMTE

‘Wat je kwetsbaar maakt, maakt je mooi’.
Brene Brown

De gazelle staat voor snelheid, gratie, alertheid en overwint kwetsbaarheid

Het fenomeen kwetsbaarheid is een katalysator voor moed, mededogen en verbondenheid. Het heeft een onjuiste reputatie van zwakte, onjuist, want het is, integendeel, de oorsprong van veel goede kwaliteiten.
We zijn allemaal, in meerdere of mindere mate, kwetsbaar, d.w.z. we hebben emotionele gevoeligheden die onze zelfverzekerdheid in gevaar brengen of afzwakken. We hebben de neiging onze kwetsbaarheden te beschermen of te verbergen. De meest gebruikelijke daarvan zijn:

• Een negatief voorgevoel bij potentiële toekomstige vreugde; het gezegde wat er bij past: ‘De beste manier om door het leven te gaan is het slechtste te verwachten’
• Perfectionisme, vaak een manier om goedkeuring te zoeken; het is eigenlijk een vorm van schaamte;
• Verdoving. Een vorm ervan is je overmatig druk bezig houden.

Verdoving tegen kwetsbaarheid verdooft tevens de ervaringen van liefde, vreugde en groei. Schaamte, stress en ongebondenheid zijn ook vormen van verdoving.
De mate van afscherming van onze kwetsbaarheden is een indicatie van onze angst en tekort aan binding. Je bent moedig als je je kwetsbaar durft op te stellen. Als we volwaardig betrokken, moedig en verbonden willen zijn, moeten we kwetsbaar zijn.
Er is geen intimiteit zonder kwetsbaarheid, een ander sterk voorbeeld van kwetsbaarheid als moed. Kwetsbaarheid en liefde zijn tekenen van moed. De definitie die Brené Brown dan ook van liefde geeft is als volgt: ‘We cultiveren liefde als we toelaten dat ons meest kwetsbare en krachtige ik intensief gezien en gekend wordt, en wanneer we de spirituele verbondenheid die uit die gave voortkomt, eerbiedigen met vertrouwen, respect, vriendelijkheid, en genegenheid’.
Een mooi voorbeeld van de combinatie van kwetsbaarheid en vertrouwen is wie in een romantische verhouding het eerste het initiatief durft te nemen om te zoenen.

Kwetsbaarheid is ook de kern van het familieverhaal. Omdat openhartigheid en eerlijkheid het risico hebben om gekwetst en afgewezen te worden, kan dapperheid helpen om nauwere relaties te smeden’.

Switchfoot – Dare You to Move – with Lyrics

Video: Levenslessen: Waarom het loont om je kwetsbaar op te stellen

Bespreek de video in de groep

Algemene suggesties:
We hebben allemaal, in meer of mindere mate, last van schaamte.Dieij verhindert of beschadigt de veerkracht voor onze kwetsbaarheid, bijvoorbeeld zich onwaardig vinden voor verbondenheid met anderen.Zij houdt ons klein, ontstemd en angstig. Schaamte ontleent haar kracht aan het feit dat die niet bespreekbaar is. Het is het sterke, pijnlijke gevoel of de ervaring dat we denken tekort te schieten en daarom onwaardig zijn voor liefde en voor erbij horen. Schaamte-veerkracht is daarom essentieel voor het houden en inzetten van onze kwetsbaarheid. Vier manieren om schaamte de baas te worden, zijn:

• Die herkennen en zijn herkomst begrijpen;
• Kritische gewaarwording beoefenen;
• Verbondenheid met anderen tot stand brengen;
• Schaamte bespreekbaar maken

De verandering

Veel geleerd
Veel gedaan
Afstand van mijn trots genomen
En tranen laten gaan
Ruim de stenen op van mijn levensweg
Vergeten verleden
Dat nooit
-helaas-
Maar door mijn fouten
Kreeg ik deze kans
Een nieuwe geboorte
Masker af
Compleet naakt
Vol kwetsbaarheid
Bang voor wat gaat komen
Trots op wat ik heb overwonnen
En blij om mijn angst te laten horen
Sterker dan ooit
Vertrek ik hier
Kwam binnen met opgeheven hoofd
Alsof ik in mezelf geloofde
Nu verlaat ik deze plek
Met een glimlach van oor tot oor
Mijn droom is uitgekomen
Heb mezelf teruggevonden

Filmtip: Brené Brown: the Call to Courage | Official Trailer [HD] | Netflix

• Individuele opdracht: Stel je als individu open voor een door jou gekozen kwetsbaarheid, op welk gebied dan ook. Op liefdesgebied liggen veel kwetsbaarheden.
• Groepsactiviteit: iedere speler geeft het terrein aan waarop hij zich het meest kwetsbaar voelt. Die inbreng wordt gezamenlijk besproken. Bespreek ook hoe je die kwetsbaarheden in moed om kunt zetten.

SCENARIO 13. LIEFDE EN VRIENDELIJKHEID

‘Being deeply loved by someone gives you strength, while loving somebody deeply gives you courage’.

Lao Tzu

De panda is een liefdevolle, zorgzame, speelse, zelfvoorzienende dromer.

Om in het leven te slagen en om goed in je vel te zitten hebben we sociale contacten nodig. Het is misschien wel de belangrijkste factor voor een goed leven. Je kunt, simplistisch, de wereld opdelen in vrienden en in vijanden. Als je door vriendelijkheid en liefde, van iedereen vriend of metgezel maakt, dan hoef je voor niemand angst te hebben en heb je dus ook geen of minder moed nodig. Je krijgt dan steun en samenwerking in plaats van tegenwerking. Gebrek aan respect komt van angst, terwijl respect uit liefde voortvloeit en uitnodigt moedig te zijn.

Als je hart door liefde wordt aangedreven staat het open en produceert het moed, vriendelijkheid, gulheid, respect, hoffelijkheid, verdraagzaamheid, begrip en mededogen. Bemin eindeloos en onvoorwaardelijk; liefde met moed betekent overdaad, met angst betekent het gebrek en negatieve emoties. Ben een voorbeeld. Als je liefde met moed benadert, zie je liefde als oneindig en de contacten die je legt zijn gebaseerd op overvloed. Als je liefde benadert met angst, zie je gebreken en tekorten en je relaties roepen emoties op die je van moed verwijderen, zoals jaloezie, frustratie, onwaardigheid of stress.

De eerste stap in het verwelkomen van liefde is je met jezelf te verbinden. Die band is de ultieme drijfveer van vertrouwen en moed’.

Zoals het spreekwoord van Meister Eckhart zegt:

‘ Als jij jezelf liefhebt, heb je iedereen lief’.


Compassiemeditatie

‘ Ik adem in, ik adem uit

Ik ontspan mijn hart
Mijn hart is een licht dat straalt en mijn hele wezen verlicht
In mijn hart voel ik liefde, ik ben liefde
Ik veranker mijn hart in liefde en laat die stromen
Ik laat me door liefde openen, liefde die heelt
Ik ben liefde, vrede en licht
Liefde is het enige wat er echt toe doet in het leven, in mijn leven
Vanuit mijn hart en heel mijn wezen geef ik liefde aan wie haar wil aanvaarden
Liefde verbindt me met het oneindige, met God en opent mijn hart’

Ton Roumen, ‘Omarm jezelf’

Geniet van de volgende song

All You Need Is Love. The Beatles

Algemene suggesties:

Een van de deelnemers wordt uitgenodigd een lied te zingen voor de hele groep.

Groet vandaag, bij gelegenheid, vriendelijk en met respect, enkele vreemden. Waarborgen heb je bij dit initiatief amper nodig. Bij gelegenheid wil niet zeggen dat je overal en iedereen groet. Maar wel bijvoorbeeld als je op straat of in een winkel iemand alleen tegenkomt. De overgrote meerderheid zal je terug groeten.
Er is weinig risico, dus angst hoef je nauwelijks te hebben. Je maakt je alleen een beetje kwetsbaar. Als je die angst toch hebt, confronteer die dan frontaal. Er zullen zich mogelijk kleine tekortkomingen voordoen. Relativeer die of bezie die met humor. Je kunt ervan leren.
Diepgaande liefde ontwikkelen voor jezelf en anderen is geen sinecure, zeker niet als er haatgevoelens of onverschilligheid bij te pas komen. Oefeningen van ‘liefdevolle vriendelijkheid’ (richtlijnen in de bijlage) kunnen wonderen verrichten.

Vriendelijkheid is een praktische toepassing van liefde. Moed stelt je in staat om vriendelijk te zijn, ongeacht hoe anderen zich tegen je gedragen. Je durft het risico van de ander aan. Als angst je gedrag bepaalt, kan vriendelijkheid voorwaardelijk worden. Iseli’s ‘lijfspreuk’ is dan ook: ’Reageer altijd vriendelijk!’

Verdere suggesties

Een van de deelnemers wordt uitgenodigd een lied te zingen voor de hele groep
Groet vandaag, bij gelegenheid, vriendelijk en met respect, enkele vreemden. Waarborgen heb je bij dit initiatief amper nodig. Bij gelegenheid wil niet zeggen dat je overal en iedereen groet. Maar wel bijvoorbeeld als je op straat of in een winkel iemand alleen tegenkomt. De overgrote meerderheid zal je terug groeten.
Er is weinig risico, dus angst hoef je nauwelijks te hebben. Je maakt je alleen een beetje kwetsbaar. Als je die angst toch hebt, confronteer die dan frontaal. Er zullen zich mogelijk kleine tekortkomingen voordoen. Relativeer die of bezie die met humor. Je kunt ervan leren.
Diepgaande liefde ontwikkelen voor jezelf en anderen is geen sinecure, zeker niet als er haatgevoelens of onverschilligheid bij te pas komen. Oefeningen van ‘liefdevolle vriendelijkheid’ (richtlijnen in de bijlage) kunnen wonderen verrichten.

Vriendelijkheid is een praktische toepassing van liefde. Moed stelt je in staat om vriendelijk te zijn, ongeacht hoe anderen zich tegen je gedragen. Je durft het risico van de ander aan. Als angst je gedrag bepaalt, kan vriendelijkheid voorwaardelijk worden. Iseli’s ‘lijfspreuk’ is dan ook: ’Reageer altijd vriendelijk!’
Vriendelijkheid is een keuze. Onvoorwaardelijke vriendelijkheid kan geleerd worden. Realiseer je dat mensen het in het algemeen goed bedoelen en proberen het best mogelijke te doen. Pijnlijke ervaringen van iemand kunnen goede bedoelingen verhinderen. Ogenschijnlijke beledigingen zijn meestal niet persoonlijk bedoeld. Werk voor het succes van anderen. Ga met mensen om op hun niveau en stimuleer ze. Veranderen kun je ze niet, behalve misschien door voorbeeld en vriendelijkheid. Observeer maar oordeel niet. Blaam komt van angst en heeft geen voordelen, behalve dat het een last van jou afneemt, die je aan een ander geeft zonder iets op te lossen. Je geeft je macht erdoor weg. Ben je ervan bewust dat zoals je doet in de omgang met mensen je doorgaans terug gedaan wordt.

Oefen zo mogelijk regelmatig ‘liefdevolle vriendelijkheid (Annex I)

Kijk eens of jullie een vriendelijk persoon als voorbeeld kunnen identificeren. Geen Don Juan, eerder een zuster Theresa.

Filmtip: Leave no Trace. Official trailer. You Tube

• Individuele opdracht: oefen met ‘liefdevolle vriendelijkheid’ voor jezelf, naasten, vreemden, en ook vijanden* (zie annex)
• Groepsactiviteit: Bespreek in de groep de ervaring met liefdevolle vriendelijkheid .

SCENARIO 14. OMSTANDERS EN HELDENDOM

In sociale noodsituaties kun je passieve en actieve omstanders hebben. Er is veel geschreven over waarom velen passief omstander blijven bij dergelijke gebeurtenissen. Ze zijn steeds op de korrel genomen, maar de verschillen tussen passieve en actieve omstanders zijn soms subtiel. Personen kunnen blijkbaar per gelegenheid van categorie wisselen.
Het verschijnsel waarbij niemand in een groep aanwezigen bereid is in een problematische gebeurtenis tussenbeide te komen, wordt het ‘omstander-effect’ genoemd. Hoe groter het aantal aanwezigen, hoe minder waarschijnlijk het is dat men de persoon of personen in nood bijstaat. Passieve omstanders hebben de neiging om elkaars kalme voorkomen verkeerd te interpreteren en te zien als een aanwijzing dat er eigenlijk geen noodsituatie is. Bij verwarring weet men niet precies wat er aan de hand is, wat onzekerheid schept. Mensen zijn eerder geneigd in actie te komen bij een duidelijk ongeval.
Passieve omstanders hebben doorgaans geen actiebereidheid. Ze vinden dat ze weinig controle hebben over hun leven en dat er weinig is dat zij kunnen doen om externe gebeurtenissen te beïnvloeden. Zij denken meer dan actieve omstanders in termen van exclusieve groepsidentiteit. Er kunnen dus verschillende redenen zijn waarom passieve omstanders niet interveniëren: bang, verward, gedwongen of bewust onverschillig, en zichzelf kunnen overtuigen dat het niet hun verantwoordelijkheid is om tussenbeide te komen.
Actieve omstanders en moreel moedige mensen hebben een altruïstisch perspectief en voelen zich verbonden door een gezamenlijke menselijkheid; anderen zien ze daarbij niet als buitenstaander of vreemdeling maar als medemens! Deze personen hebben diepe persoonlijkheidstrekken met elkaar gemeen, zoals een ongebreidelde empathie voor iedereen. Het zelfbeeld van actieve omstanders is alomvattend en gaat gepaard met een grote actiebereidheid. Ze hebben aanleg voor een uitgebreid netwerk van relaties door hechting aan anderen en gevoelens van verantwoordelijkheid. Die kwaliteiten zijn gewoonlijk ontwikkeld op jonge leeftijd door ouders die tolerant, zorgzaam en empathisch waren.

Als omstanders zich door het groepsgebeuren afzijdig en laf opstellen, kan ook het omgekeerde plaatsvinden: door aanmoediging en voorbeeld inspringen en ook moedig worden: de banaliteit van het heroïsme! Dat verschijnsel suggereert dat we allemaal potentiële helden zijn, die op een zeker moment in staat zijn heldhaftige daden te verrichten’.

Michael Jackson – Heal the world – (Lyrics)

‘Als je de motivatie en de moed ervoor op kunt brengen, ben dan een actieve omstander. Als je iets onoorbaars ziet gebeuren, maak een discrete keuze om op het betrokken gedrag te reageren: met aanspraak, rapportage, corrigerende humor, informatieverstrekking, etc’.

‘Heroïsme moet een of andere vorm hebben van actuele of toekomstige opoffering of risico. Dit kan een vorm van fysiek gevaar zijn of een betekenisvol sociaal offer. Bij hoogwaardige morele moed bestaat het vertrouwen vaak meer in principes en waarden dan in de verdediging van personen. De heldendaad kan actief of passief (geweldloos verzet) zijn. En tenslotte kan een heldendaad óf momentaan zijn óf zich over een langere periode uitstrekken.

Video: TEDxMidwest – Phil Zimbardo – Heroes • Jun 26, 2012. 14 min.

                                Bespreek de inhoud van de video in de groep

Franco en Zimbardo geloven dat een belangrijke factor die heldhaftige actie kan aanmoedigen, namelijk het stimuleren van heldhaftige fantasie is, inclusief het bezit van een persoonlijk heroïsch ideaal. Het is de bekwaamheid om zich fysiek of sociaal riskante situaties te verbeelden, om te worstelen met de hypothetische problemen die deze situaties oproepen en om zijn daden en gevolgen onder ogen te zien. Door deze zaken van tevoren te bekijken, is de persoon beter voorbereid om te handelen wanneer zich de gelegenheid daartoe voordoet. Er zijn mogelijkheden voor moedig of heldhaftig gedrag in de sociale sfeer, bijvoorbeeld bij discriminatie, mensenhandel en drugsmisbruik.

Behalve voor persoonlijke overwegingen, moet onze samenleving ook manieren bekijken om heldhaftige verbeelding in al zijn burgers te stimuleren, vooral onder jongeren
Als we de verhalen over altruïsme, morele heldhaftigheid en moed nagaan lijkt er niets belangrijker dan een liefdevolle, sterk altruïstische opvoeding met voorbeeld in de jonge jaren te krijgen.
Doe continu moedige dingen, thuis en op het werk. Als je heldhaftig wilt handelen, kun je je erop voorbereiden door elke dag een kleine, altruïstische daad te stellen. Als we onze ‘’altruïstische spier’ continu versterken, handelen we waarschijnlijk heldhaftig wanneer de gelegenheid zich voordoet’.

Vrouwelijke moed

Hij schijnt een statige Eik, die de eeuwen durft trotseren,
En door de wouden zich als Koning ziet vereeren;
Zij ‘t ned’rig klimop, dat aan zijne schorse kleeft,
Zich sling’rende om zijn’ stam, met zijne sappen leeft.
De sterkgespierde Man mag steeds zijn’ fierheid toonen,
Maar niets, dan zachtheid moet in ‘t hart der Vrouwen wonen;
De Vrouw is waarlijk schoon, als zij van weedom schreit, –
De Man stort nooit een’ traan, dan van grootmoedigheid.
De Vrouw heeft meer gevoel, meer driften, minder krachten, –
Doch reine zucht tot deugd doet haar ‘t gevaar verachten;
In ‘t kampen voor hare eer betoont ze een’ heldenmoed,
Die heur’ belager vaak van schande blozen doet.
De smart der Vrouw is groot, zij moet gedurig strijden,
Maar groot is ook ‘t geduld, dat haar bezielt in ‘t lijden. –
Beschouw en Man en Vrouw, bij ‘t prangen van den nood:
De sterke Man wordt klein – de zwakke Vrouw wordt groot.
H.A. Spandaw

Filmtip: Invictus. You Tube film, about Mandela

SCENARIO 15. ENGAGEMENT EN ONTWIKKELING

‘If at first you don’t succeed, try, try and try again!’
Thomas H. Palmer

Je moedig gedragen of moedig worden is idealiter geen ad hoc gebeuren maar een engagement, waaraan je je hele leven werkt.
Naast het biologische, heb je persoonlijkheidskenmerken die een rol spelen in de vorming tot grotere moed.
In the ‘Roots of Moral Courage’ wordt gesproken over het verband tussen het al dan niet moedig handelen op grond van persoonlijkheidskenmerken. Allereerst is daar zelfredzaamheid, het vertrouwen in onze eigen capaciteit om uitdagingen aan te gaan. Er is ook zelfachting, wat eveneens de beoordeling van onze geschiktheid kan beïnvloeden om succesvol risico’s te nemen. Het stressniveau is ook een factor, evenals de mate van openstaan voor nieuwe ervaringen. Al die vier kenmerken kunnen ontwikkeld en gevormd worden met oefening en met hulp. Veel kan gedaan worden om een grotere openheid voor nieuwe ervaringen te ontwikkelen
Sonnenberg noemt een groot aantal kenmerken van moedige personen: zelfvertrouwen, sterke overtuigingen, integriteit, leiderschap, mededogen, objectiviteit, veerkracht, intuïtie en daadkracht. Je zou verder nog kunnen noemen: tolerantie voor ambiguïteit, positivisme en probleemoplossingsgerichtheid. Je moet kunnen loslaten om onbezorgder te kunnen zijn. En perfectie is zeker geen vereiste; je moet in feite ‘perfect imperfect’ zijn en fouten durven maken. Zoals we gezien hebben bij Iseli, spelen vriendelijkheid, liefde, speelsheid en bevlogenheid een rol in het ontwikkelen en aanwenden van moed. Voor speelsheid geeft ze zeven manieren om dat te stimuleren, en voor bevlogenheid zes (zie taferelen 8 en 11).
Zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen en in de ‘voorzienigheid’ zijn een belangrijke stimulans, zo niet voorwaarde voor moed. Jouw betrouwbaarheid voor anderen kun je promoten door zelf vertrouwen in anderen te hebben.
Steun van anderen en voorbeeldfiguren kunnen een grote stimulans voor moedig gedrag zijn.

Basishoudingen.
Ben je bewust van je waarden en gedragspatronen. Leef volgens je eigen principes en doe dat met elegantie, integriteit en waardigheid. Als je je ‘moedige’ beslissing formuleert met inbegrip van waarden, is het veel waarschijnlijker dat je er in overeenstemming mee handelt. Leidt jezelf en anderen op een moedige wijze. Ben bewust van de neiging tot negativisme, en corrigeer die zoveel mogelijk, bijvoorbeeld door objectieve gegevens. Geef gelijke tijd aan positieve als aan negatieve scenario’s; en als je negatieve behandelt, probeer die positiever te herformuleren. Ben bewust van je kwetsbaarheden, ze zijn volgens Brooke Deterline essentieel voor het maken van betere keuzes.
Gebruik de kracht van het engagement en je voornemens. Als je eenmaal je interne kompas hebt ingesteld, kun je al je energie steken in het vinden van een oplossing. Als we ons engageren, kunnen we creatief worden.
Verplicht je om moedig te zijn en beschouw ‘onmogelijk’ als een uitdaging. Alles is tijdelijk, ook het onmogelijke’.

Video: Schlechty’s Levels of Engagement • Dec 4, 2017. 4 min.

Bespreek de inhoud van de video in de groep.

Neem initiatief, geef vertrouwen, zeg de waarheid en nodig anderen uit met je mee te doen. Moed presteert als je eraan werkt. Doe het nu!

Algemene suggesties:
Volgens de dankbaarheidsgoeroe Brother David Steindl-Rast (Gratitude project) kent een dankbaar persoon weinig of geen angst
Ga je minder op je gemak voelen! Het vraagt moed om buiten je comfortzones te raken. Maar het zijn juist die momenten die je uitrekken en die je helpen om een meer ontwikkelde en moedige versie van jezelf te worden. Als je er een gewoonte van maakt moedige beslissingen te nemen, ervaar je dat ze minder beangstigend worden.

Neem initiatief, geef vertrouwen, zeg de waarheid en nodig anderen uit met je mee te doen. Moed presteert als je eraan werkt. Doe het nu!

Tactische benaderingen
Moed is een vaardigheid; hoe meer je moed oefent, hoe moediger je wordt. Specialisten hameren er unaniem op: voortdurend en bewust moedige handelingen verrichten. Bij de les blijven, niet opgeven. Overtref je eigen verwachtingen. Neem poolshoogte. Blijf bedachtzaam (mindful), evalueer kritisch iedere situatie op zijn mogelijke actie voor moed en heldhaftigheid, met je persoonlijke morele kompas als gids (Christine Carter). Besteed eerst aandacht aan negatieve gevoelens en overwegingen en ervaar ze als zodanig. Leg de kwetsbaarheden bloot. Op de tweede plaats vul je hersens met moedige gedachten. Realiseer dat je niet alleen bent; angst delen met anderen kan een waardevol hulpmiddel zijn bij een uitdaging.

Parabel van de kaars, voor helden en hemelbestormers.

Je persoonlijke morele moed kan een groot verschil maken ten aanzien van geweld dat veel van de ethische normen van de mensheid wordt aangedaan. De parabel van de kaars toont de enorme kracht van een enkel goed voorbeeld. In die parabel is licht niet het tegengestelde van duisternis, maar de afwezigheid ervan. We beroepen ons op licht en duisternis als onze belangrijkste metafoor voor Goed en Kwaad. We verbeelden ons dat ook zij tegengestelden zijn. Verkeerd is niet het tegengestelde van het Juiste, maar de afwezigheid ervan.
Een enkele kaars kan de duisternis van een hele ruimte teniet doen, en een enkel leven, volbracht in het licht van goedheid en morele moed, kan een enorm verschil maken in het overwinnen van de donkere leegte die zichzelf Kwaad, Duisternis, Twijfel, Lafheid of Angst noemt. Voorbeelden zijn President Mandela, Zuster Theresa en Greta Thunberg. Als het Kwaad echt, op een fundamentele manier, de afwezigheid, eerder dan de tegenstelling van Het Goede is, wekt het dan verbazing, dat ieder van ons werkelijk de wereld kan veranderen? Wij kunnen ook een lichtgevende ‘kaars’ worden!
Als je tijd hebt, is het boek van Rutger Bregman ‘Morele Ambitie’ een aanrader. Het beschrijft hoe men een licht in deze soms donkere wereld ken worden.

Fleetwood Mac – Don’t Stop

Lees jullie heldenverhalen nog eens door.

• Zie of het alle doeleinden bevat die je wilt bereiken op het terrein ‘moed’.
• Staat er ook in waar in je leven je speciaal meer moed zou willen hebben? In plaats van tegelijk moediger op alle terreinen te worden zou je er één of twee prioriteit kunnen geven. Als je er één gehaald hebt, ga je naar een volgende. Succes op één terrein helpt succes te boeken op het volgende;
• Ben bewust, flexibel en moedig om zo nodig van richting te veranderen en je verhaal elegant aan te passen. Elegantie ontleent zijn kracht aan moed, speelsheid en afstand.

s

Filmtip: Star Wars: The Rise of Skywalker | Final Trailer. You Tube

• N.B. Groepssessie: De groep bespreekt de opgedane ervaring met dit leertraject over moed. De optie staat open om met andere deelnemers periodiek contact hierover te onderhouden.

Annex I – Meditatie op liefdevolle vriendelijkheid

1. Ga zitten op een manier die prettig voor je is. Dit kan op een stoel zijn of in de kleermakerszit. Alles is goed, zolang je maar comfortabel en met een rechte rug zit.
2. Neem de tijd om tot rust te komen door je lichaam te scannen en gewaar te zijn van je ademhaling.
3. Stel je voor dat je je adem door je hart laat stromen.
4. Ga eerst met je aandacht naar iets of iemand waar je een warm en liefdevol gevoel bij krijgt. Dit kan iemand zijn die je onvoorwaardelijk lief hebt of een huisdier (een puppy of een kitten) waar je ditzelfde gevoel bij krijgt. Als dit niet lukt, stel je dan voor hoe het is als je een baby of een jong dier zachtjes tegen je aan houdt. Als dit gevoel is opgekomen, laat het dan groeien. Maak het steeds sterker en groter en laat je hart vullen met dit gevoel.
5. Richt je vervolgens op jezelf en zeg met je innerlijke stem: ‘Mag ikzelf gelukkig zijn en mag het goed met mij gaan’. Zeg dit gemeend, vanuit je hart. (je kunt ook andere wensen formuleren, zoals gezondheid, werk, ontspanning)
6. Vervolgens richt je je op iemand die je liefhebt en zeg met je innerlijke stem: ‘Mag hij/zij gelukkig zijn en mag het goed met hem/haar gaan’. Doe dit ook op een welgemeende openhartige manier. Je kunt je wensen aanpassen.
7. Herhaal dit voor nog meer mensen die je lief hebt of die je waardeert. Dit kunnen je vrienden of vriendinnen zijn, je ouders, je broers of zussen, een leraar of andere mensen die een speciale plek in je leven innemen.
8. Richt je nu op bekenden van je die je wel kent maar verder geen speciale gevoelens bij hebt. Ook hier zeg je met je innerlijke stem: ‘Mag hij/zij gelukkig zijn en mag het goed met hem/haar gaan’. Dit herhaal je, voor zoveel mogelijk mensen die je kent.
9. Vervolgens richt je je op die persoon, of die personen waar je moeite mee hebt. Ook over deze persoon zeg je vanuit je hart: ‘Mag hij/zij gelukkig zijn en mag het goed met hem/haar gaan’.
10. Tenslotte breid je het nog verder en voor alle andere levende wezens die er zijn.

ANNEX II A. Bibliographie

Books
• Gratitude Project. New Harbinger Publications. 2020. Waar? Chapter 25 (p.223) het artikel (conversation) bevat ‘Is Gratitude the Path to a Better
• Bill Treasurer. Courage goes to work. How to build backbones, boost performance and get results, 2008.
• Kidder, Rushworth M., Moral Courage, 2004.
• Brown, Brené. Daring Greatly. How the Courage to be Vulnerable Transforms the Way We Live , Love, Parent, and Lead. Penguin Books, 2015.
• Swoboda, Kate.The Courage Habit, 2018
• Iseli, Franziska. The Courage Map.
• Roumen, Ton. Omarm Jezelf. Berne Media, 2019.
• Smalltalk Survival, Liz Luyben en Iris Posthouwer. Ambo|Anthos, blz. 216,
• Paul J. Zak. Why Your Brain Loves Good Storytelling
• Bregman, Rutger, Morele Ambitie

Articles

• Terry, Ruth. How to Be an Active Bystander When You See Casual Racism, Oct. 29, 2020
• Schwartz, Arthur. Ethical workplace: Cracking the courage code,character.org. Jun 14, 2016
• Taulbert, Clifton. Courage: A Backpack Necessity for the 21st Century Workplace. Character. org
• Sonnenberg, Frank. Ten Elements of Courage.
• Brown, Lachlan. 5 steps to help you overcome fear. October 28, 2020.
• Brown, Lachlan. How to be brave: 15 steps to let go of fear. June 29, 2018
• Deterline, Brooke. How to Cultivate Ethical Courage. In the face of internal and external pressure, these three tips can help you stand up for your values.
• Kets de Vries, Manfred F. R. How to Find and Practice Courage.
• Kelly McGonigal How to Transform Stress into Courage and Connection. May 13, 2015
• Navilon, Genefe. 100+ brutally honest quotes on fear that will give you courage
• Sanderson, Catherine A. Six Tips for Speaking Up Against Bad Behavior. September 30, 2020
• Franco, Zeno en Zimbardo, Philip. The Banality of Heroism. September 1, 2006
• Monroe, Kristen Renwick The Roots of Moral Courage Why do some people risk their lives to help others? June 23, 2010 .
• Carter, Christine. Three Tricky Ways to Cultivate Courage.| May 21, 2015
• Keltner, Dacher en Marsh, Jason. We Are All Bystanders. But we don’t have to be. September 1, 2006.
• Pury, Cynthia. When Courage Goes Bad.
• Suttie, Jill Where do heroes come from? GGSC, August 28, 2013.

ANNEX II B. Films over Courage (Values- in-Action)
(Only those with a 4 or 5 rating)
• 12 angry men (1957) 5
• Antoine Fisher (2002) 5
• Apollo 13 (1995) 5
• Batman Begins (2005) 5
• Blood Diamond (2006) 4
• Braveheart (1995) 5
• Cool Hand Luko (1967) 5
Elling (2001/2002) 5, about persistence
• Emmanuels Gift (2005) 4
• Good Night and Good Luck (2005) 4
• Good Will Hunting 1997) 4
• Hotel Rwanda (2004) 5
• The Kite Runner (2007) 4
• A Man Escaped (1956) 5
• Manchuria Candidate, The (1962, 2004) 4
• Paths of Glory (1957) 5
• Personal Velocity (2002) 4
• Popey
About ‘vitality’ onderdeel van moed
• One Flew over the Cuckoo’s Nest (1975) 5
• Places in the Heart (1984) 4
• Singing in the Rain (1952) 5
• Sound of Music (1965) 5