Aanstaande maandag, 8 maart, is een belangrijke datum. In veel landen is deze Vrouwendag een officiële feestdag. In andere landen, ook in Nederland, is het geen feestdag, maar wordt die toch gevierd. In ons land worden veel activiteiten georganiseerd. Hét landelijk platform voor Internationale Vrouwendag is https://www.internationale-vrouwendag.nl/
Het thema voor 2021 is: ‘Invloed met Impact. Op welke manier kunnen vrouwen op een positieve manier invloed uitoefenen?’ Het thema huldigt de enorme inspanningen door vrouwen en meisjes wereldwijd in het scheppen van een meer gelijke toekomst, het herstel van de gevolgen van de COVID-19 pandemie en het belichten van bestaande leemtes.
Deze Internationale Dag is uitgeroepen door de Verenigde Naties. Sinds een aantal decennia heeft de V.N. belangrijke vooruitgang geboekt in het bevorderen van gendergelijkheid, inbegrepen mijlpalen zoals de Verklaring en het Platform voor Actie van Peking en de Conventie over de Uitroeiing van alle Vormen van Discriminatie tegen Vrouwen (CEDAW). De Internationale Vrouwen Dag dit jaar is een strijdkreet voor Generatie Gelijkheid (Generation Equality) om voor een gelijke toekomst voor iedereen te strijden.
United Nations observance of International Women’s Day 2021
Wereld situatie
Er zijn een aantal, overwegend schrijnende, omstandigheden die vrouwen als zodanig treffen alsook in vergelijking met het mannelijk geslacht. Het gaat dan onder meer om onderwijs, genitale verminking & geweld, kinderhuwelijken, mensenhandel en arbeid.
Onderwijs
Een lichtpuntje. De wereld heeft wezenlijke vooruitgang geboekt in het bereiken van universeel lager onderwijs, met gelijke deelname van jongens en meisjes in de meeste regio’s. Terwijl schoolsluitingen in verband met COVID-19 een terugslag geven in toegang tot onderwijs, tonen de gegevens dat, als meisjes eenmaal toegang tot onderwijs hebben, zij het in termen van academische prestaties beter doen dan jongens. In het hoger onderwijs zijn er meer vrouwen dan mannen en het aantal inschrijvingen van hen groeit sneller dan die van mannen. Vrouwen blijven nog wel ondervertegenwoordigd in de exacte wetenschappen, technologie, engineering en wiskunde, waarin zij iets meer dan 35 % van de afgestudeerden leveren.
Genitale verminking en geweld
Zo’n 200 miljoen vrouwen en meisjes in dertig landen, vooral het Midden-Oosten, zijn genitaal verminkt. Er is vooruitgang: de verhouding van verminkte meisjes in de leeftijd 15 – 19 jaar is gedaald van 1 op 2 in 2000 tot één op drie in 2017.
Dertig procent van de mensen wereldwijd denkt dat het acceptabel is voor een man om zijn partner te slaan. In de meest extreme gevallen is geweld tegen vrouwen dodelijk: geschat wordt dat iedere dag wereldwijd 137 vrouwen vermoord worden door hun intieme partner of een familielid. De V.N. schat dat er jaarlijks 5.000 vrouwen vermoord worden vanwege ‘honor killings’, die vooral plaats vinden in het Midden-Oosten en Zuid Azië.
Recent sociaal onderzoek van het UNDP kwam tot de bevinding, dat 90% van ondervraagde personen in 75 landen, inclusief vrouwen, ten minste één duidelijk vooroordeel tegen gendergelijkheid hadden op terreinen zoals politiek, economie, onderwijs, partnergeweld en voortplantingsrechten van vrouwen. Als een aanwijzing dat houdingen aan het veranderen zijn, daalde de tolerantie van vrouwen om geslagen worden door hun partners over de laatste zeven jaar in bijna 75 % van de landen waarover gegevens beschikbaar zijn. Maar wetten tegen huiselijk geweld zijn er nog maar in 153 landen. De grootste leemtes zijn in Noord Afrika, West Azië en Sub-Sahara-Afrika, waar minder dan de helft van de landen die wetten heeft aangenomen. De pandemie heeft ook geleid tot een sterke toename in geweld, vooral huiselijk geweld, tegen vrouwen en meisjes.
Waar vrouwen ook bovenmatig door getroffen worden is slavernij en mensenhandel. Naast de 30 miljoen mensen die al in slavernij leven, worden jaarlijks zo’n 800.000 mensen als slaaf verhandeld; 80 % daarvan zijn vrouwen, voornamelijk verkocht voor seksuele slavernij.
Kinderhuwelijken
Wereldwijd zijn er 750 miljoen vrouwen en meisjes die getrouwd waren voor hun achttiende. De V.N. schat dat COVID-19 tot een extra 13 miljoen kinderhuwelijken zal leiden.
Arbeid
Minder dan de helft van de vrouwen in de arbeidsleeftijd maakt deel uit van de beroepsbevolking, een proportie die nauwelijks veranderd is gedurende de laatste kwart eeuw. Voor mannen is dit aandeel driekwart. Onbetaald huishoudelijk werk komt onevenredig ten laste van vrouwen. Op een gemiddelde dag spenderen vrouwen ongeveer drie keer zoveel uren aan onbetaald huishoudelijk werk en zorg als mannen (4.2 tegen 1.7 uur). De COVID-pandemie verscherpt deze genderverschillen verder, omdat vrouwen in sub-sectoren werken die het hardst getroffen worden door de pandemie en ‘lockdowns’, zoals betaald huishoudelijk werk, accommodatie, voedselvoorziening en de detailhandel. V.N. schattingen geven aan dat de corona-epidemie zo’n 47 miljoen meer vrouwen in de armoede doet belanden. Vrouwen maken ook 70 % uit van werkers in de gezondheidssector, waardoor ze hogere infectiekansen hebben dan mannen.
Er zijn 18 landen in de wereld waar de echtgenoot legaal kan voorkomen dat zijn vrouw gaat werken. Een recent Wereldbankrapport geeft aan dat vrouwen, gemiddeld wereldwijd slechts driekwart van de wettelijke rechten van de man hebben.
In termen van macht en beslissingen, bezetten in 2019 vrouwen wereldwijd slechts 28 % van de management posten, ongeveer dezelfde proportie als in 1995. En slechts 18 % van de onderzochte bedrijven hadden een vrouwelijke Chief Executive Officer in 2020. Onder de Fortune 500 bedrijven was dit percentage 7.4 %.
In het politieke leven is de vrouwelijke vertegenwoordiging in parlementen wereldwijd meer dan verdubbeld en staat op ongeveer 25 %. Onder cabinet ministers is die verviervoudigd tot 22 %. Vrouwen zijn Staats- of Regeringshoofd in 22 landen.
Nederland
Zoals we weten is Nederland een hoogontwikkeld land, op praktisch alle terreinen, inclusief vrouwenemancipatie. Ons land heeft, deels op zichzelf, maar grotendeels in samenwerking met andere landen, inclusief de Verenigde Naties, zich sterk beijverd voor de emancipatie van de vrouw. Vergelijkenderwijs doen we het goed, ook in Europa. De Gender Equality Index van het European Institute for Gender Equality stond in 2019 op 72.1 van 100 punten. Daarmee staat Nederland op de zesde plaats in de Europese Unie, 4.7 punten hoger dan de gemiddelde EU score. Tussen 2005 en 2017 nam de Nederlandse score 4.3 punten toe. Ons land gaat wel op een langzamer tempo naar gendergelijkheid toe dan andere EU lidstaten. Onze positie is daarom sinds 2005 met één plaats verslechterd. De Nederlandse scores zijn hoger dan de gemiddelde scores van de EU, behalve op het terrein van ‘macht’. Genderongelijkheid is daar het scherpst met 50.0 punten, hoewel de score verbeterd is met 9.7 sinds 2005. De hoogste score van Nederland is op het gebied van gezondheid: 90.0 punten.
De volgende paragraaf is een quote van de NRC aangaande de Tweede Kamerverkiezingen:
“Seksisme: Van de 37 partijen die meedoen aan de komende verkiezingen, voeren 10 vrouwen de kandidatenlijsten aan. Van de (middel)grote partijen dat zijn er vier: Sigrid Kaag, Lilian Marijnissen, Lilianne Ploumen en Esther Ouwehand. Hoewel het honderd jaar geleden is dat vrouwen kiesrecht kregen, is seksisme de wereld nog niet uit en dus ook niet uit de politiek. Kaag werd afgelopen weekend ‘trending topic’ op Twitter. Haar naam ging rond onder een denigrerende hashtag. Maar vaak zit seksisme in de dubbele maatstaven die de maatschappij hanteert: „Als een vrouw een stereotype masculiene leiderschapseigenschap heeft, vinden we haar geen goede vrouw. Maar als ze stereotiep vrouwelijke eigenschappen heeft, vinden we haar geen goede leider.’’ Deze typeringen en de benamingen die daarvoor circuleren worden een afschrikmiddel voor vrouwen om zich in de politieke arena te begeven”.
Conclusie
Twee personen van wereldformaat, Antonio Guterres, van de Verenigde Naties en Jimmy Carter, oud-President van de Verenigde Staten, beschouwen genderongelijkheid en de slechtere behandeling van vrouwen de overweldigende onrechtvaardigheid en de grootste schender van mensenrechten in onze tijd. De voorschriften van de Heilige Boeken zijn door mannen geïnterpreteerd op een manier die vrouwen in een onderdanige positie brachten en hielden. Mannen hebben macht gedurende millenia gebruikt en misbruikt om vrouwen te controleren en te voorkomen dat ze hun potentieel konden bereiken. Diepgeworteld patriarchaat en vrouwenhaat hebben een gapende machtleegte geschapen in onze economieën, onze politieke systemen, onze bedrijven, onze samenlevingen en onze cultuur. Volgens Guterres is gendergelijkheid puur een vorm van machtsuitoefening.
Jimmy Carter zegt dat mannen zich in het algemeen niet druk maken over vrouwendiscriminatie. Ze kunnen zich daar, net als bij rassendiscriminatie, publiekelijk positief over uitlaten, maar in de praktijk genieten ze van de voordelen van hun hegemonie en hebben ze de neiging om het zo te laten. En dan is het heel moeilijk om alle bolwerken waar mannen de scepter zwaaien te transformeren. Hij raadt vrouwen aan, waar mogelijk, het heft zelf in handen te nemen en de situatie te keren.
In een recente toespraak zei Guterres dat hij op dit terrein veranderingen had geconstateerd, met name dat vrouwen er genoeg van hebben. Ze protesteren tegen het vermoorden van vrouwen op straat, ze staken voor gelijke beloning en arbeidsvoorwaarden en zij protesteren tegen machtige mannen vanwege geweld en misbruik. Jonge vrouwen zijn bezig opnieuw te definiëren wat macht betekent. Ze scheppen nieuwe, inclusieve vormen van leiderschap die mensen over landsgrenzen bij elkaar brengt rond gemeenschappelijke doelen. Gendergelijkheid is niet alleen een fundamenteel mensenrecht maar ook een noodzakelijk fundament voor een vredevolle, welvarende en duurzame samenleving. De positieve evolutie in vrouwenrechten over de laatste 50 jaar is wezenlijk. Helaas is er nu een tegenreactie. En niet alleen door COVID-19. Vijf en twintig jaar na de Peking Conferentie is de voortgang in vrouwenrechten tot stilstand gekomen en soms zelfs omgedraaid. Sommige landen hebben wetten ontbonden tegen huiselijk geweld; andere hebben de maatschappelijke bewegingsruimte ingeperkt; weer andere volgen een economisch en immigratie beleid dat indirect tegen vrouwen discrimineert.
Guterres roept op om de tegenreactie terug te dringen. Het is belangrijker dan ooit voor mannen om solidair met vrouwen te zijn en de rechten van vrouwen en gendergelijkheid te verdedigen.
Koele deugden
Bij de emancipatie van de vrouw zijn diverse deugden en ondeugden betrokken. Kan moeilijk anders met zo’n fundamenteel maatschappelijk fenomeen. Omdat we persoonlijk te maken hebben met het vrouwelijke geslacht en haar emancipatie, dienen deugden individueel en persoonlijk uitgeoefend te worden. Omdat Internationale Vrouwen Dag het probleem collectief aanpakt, willen we hier de nadruk leggen op de collectieve beoefening van de deugden:
De belangrijkste kardinale deugd lijkt rechtvaardigheid te zijn, het rechtzetten van een ernstige onrechtmatige situatie. Hier is vooral de man aan bod. Verder de kardinale deugd van wijsheid, de bereidheid om de historische en actuele situatie te begrijpen en hem met verstand en verdraagzaamheid te beoordelen. Ook de kardinale deugd moed komt er aan te pas, bij vrouwen, die hun nek dienen te blijven uitsteken en, desnoods gewaagde, initiatieven voor verdere verandering moeten nemen. Mannen moeten voor de verandering ook moed opbrengen door de emancipatie met woord en daad te steunen tegen eventueel ‘beter weten van de omgeving’ in, en om hun privileges op te durven geven.
De christelijke deugd van de liefde komt ook als geroepen, want deze deugd dienen mannen en vrouwen volop te gebruiken om hun belangentegenstellingen te transcenderen en samen een rooskleurigere toekomst op te bouwen!
