Het vluchtelingenverschijnsel is zo oud als de mensheid. Studies geven aan dat vluchtelingen in vroeger tijden een groter aandeel van de wereldbevolking uitmaakten dan nu. Dat zou ook niet moeten verbazen. Het zijn vooral oorlogen en revoluties die de oorzaak zijn van massale vluchtelingenstromen.
En die zijn in de loop van de tijd, geloof het of niet, afgenomen. De belangrijkste vluchtelingenorganisatie in de wereld, UNHCR, is na de Tweede Wereldoorlog opgericht om de massale vluchtelingenstromen van die oorlog te kanaliseren. Op dat moment waren er meer vluchtelingen dan nu met een beduidend kleinere wereldbevolking. Als je de geschiedenisboeken erop naleest is de geschiedenis een aaneenschakeling van oorlogen geweest en dat bracht hele volken in beweging, deels door het in slavernij nemen en verplaatsen van de bevolking. We moeten een onderscheid maken tussen politieke vluchtelingen aan de ene kant en economische migranten aan de andere kant. We hebben het nu over de eerste groep. Daar waren er 19.5 miljoen van eind 2014, zo’n 3 miljoen meer dan eind 2013. Vijf miljoen ervan waren Palestijnen. De belangrijkste landen van herkomst zijn Palestina (5.0), (Afghanistan (2.6), Syrië (2.5), Somalia (1.1), Sudan (0.6), Dem. Rep. Congo (0.5) en Irak (0.4). De landen waar de meeste vluchtelingen verblijven zijn Turkije (1.6), Pakistan (1.5), Libanon (1.2), Iran (1.0), Ethiopië (0.7) en Jordanië (0.7). 
Ontwikkelingslanden herbergen 86 % van alle vluchtelingen. Naast deze vluchtelingen die in een ander dan eigen land zitten, waren er eind 2014 meer dan 38 miljoen intern ontheemden, d.w.z. door noodzaak verplaatst binnen de grenzen van hun eigen land. De grootste aantallen zijn in Syrië (7.6), Colombia (6.0), Irak (3.6), Dem. Rep Congo (2.8), Zuid Soedan (1.5) en Afghanistan (0.8). Eind 2014 waren er 1.7 miljoen openstaande asielaanvragen, waarvan 275.000 in Rusland, 173.000 in Duitsland en 121.000 in de V.S.
Volgens UNHCR dienen in 2017 1.2 miljoen vluchtelingen gesettled te worden, 72 % meer dan de 691.000 in 2014, vóór de grootschalige plaatsing van de Syriërs begon. Dat is veel meer dan de mogelijkheden die er zijn om ze adequaat te huisvesten.
Dank zij de VN vluchtelingenverdragen en hulporganisaties is er een apparaat en zijn er beproefde procedures om de stroom van vluchtelingen redelijk op te vangen. De stroom vluchtelingen uit Syrië is een uitzondering vanwege de grote aantallen. (De ‘Middellandse Zee’ vluchtelingen zijn doorgaans niet politiek maar economisch van aard, wat een ander aanpak vergt. Daar zijn (nog) geen internationale verdragen en faciliteiten voor.) Tijdelijke opvang van vluchtelingen is met meer of minder strubbelingen wel te regelen, maar de definitieve opvang en vestiging van vluchtelingen levert ernstige problemen op. Het gaat niet alleen om langdurige wachttijden maar ook om de effectieve integratie in het nieuwe thuisland. Dat laat ook in Nederland te wensen over. Vluchtelingen en hun gezinnen dienen veel sneller geïntegreerd te worden in het arbeidsproces als vrijwilligers of in reguliere arbeid. Na vijf of tien jaar afwachten zonder productieve bijdrage zijn de meeste mensen gedemoraliseerd.
Er is in de westerse wereld wel wat weerstand tegen de opname van grote aantallen vluchtelingen. Dat is begrijpelijk, er zijn aanpassingen nodig en verandering roept weerstand op. Niettemin moet ook geconstateerd worden dat het (politieke) vluchtelingensysteem vrij aardig werkt, dat er doorgaans veel steun en medewerking van de bevolking is, (onder meer via vrijwilligers) en dat ernstige conflicten zelden voorkomen. We mogen ons petje afnemen voor wereldleiders als President Obama, kanselier Merkel en Paus Franciscus, die, ondanks politieke weerstand, de menselijke waarden van gastvrijheid en hulp aan de behoeftige naaste blijven verdedigen. Deugdzame voorbeelden!
Om het vluchtelingenprobleem definitief op te lossen dienen de oorzaken ervan opgelost te worden, d.w.z. het beëindigen van oorlogen en gewelddadige conflicten. Daar zou veel meer aandacht aan moeten worden besteed. Maar macht en rijkdom motiveren nog teveel de grote wereldmachten. Dat leidt tot grove onrechtvaardigheden en dat weer tot gewapende conflicten.
Vrede en liefde met jou!