Wat een droevige vertoning bij het Capitool in Washington gisteren, waarbij de hoogste democratische instellingen werden aangevallen door Trump-getrouwen. Een onterende vertoning, geïnstigeerd door hun democratisch gekozen, maar niet rechtschapen idool.
De Verenigde Staten hebben een sterke democratische traditie en de diverse politieke en belangengroepen strijden keihard voor hun belangen. Er wordt bijvoorbeeld vaak deur aan deur ‘gecolporteerd’ voor kandidaten en, zoals in het wel wat uitzonderlijke geval van de Senaatsverkiezingen in Georgia, worden honderden miljoenen dollars uitgegeven voor publiciteit. Dit is ondenkbaar in ons land. De tegenstellingen in de V.S. tussen de Republikeinen en de Democraten zijn sterk op de spits gedreven en zijn schadelijk geworden voor het land en zijn bewoners.
De afgelopen vier jaren onder President Trump zijn rampzalig geweest. Joe Biden en zijn nieuwe team zullen ongetwijfeld een verademing vormen door meer beschaving, consideratie en rechtvaardigheid in hun beleid op te nemen. Gebleken is dat democratie een kwetsbaar instituut is. Het moet aan veel voorwaarden voldoen om effectief te zijn en er wordt op allerlei manieren geprobeerd ervan te profiteren of het te omzeilen. Zoals Churchill zei, is democratie de slechtst mogelijke regeringsvorm, behalve al de andere. Door de verkiezing van Joe Biden en de senatoren Raphael Warnock en Jon Ossoff in Georgia heeft de democratische rechtsstaat in de V.S. zich danig hersteld en kunnen we weer een paar jaar rustiger ademen.
Maar hoe voorkom je een herhaling van malafide Trump praktijken en de dreiging van een binnenlandse revolutie? Goede democratie is meer dan verkiezingen en parlementszetels. De maatschappij dient ook rechtvaardig te zijn, een adequaat inkomen te verschaffen voor iedereen zonder grote inkomensverschillen en dient goede sociale voorzieningen te hebben. Amerika staat er op deze punten minder goed voor; er is veel armoede en een grote mate van ontevredenheid. Maar ook in ons land is niet alles koek en ei, zoals mag blijken uit de aanhang van populistische politieke partijen. Een van de vele voorwaarden voor een gezonde democratie is verantwoord burgerschap, met waardig gedrag, anders dan bij het Capitool. Waardig en verantwoord burgerschap kan op diverse manieren gevormd worden. Een belangrijke bijdrage daarin levert burgerschapsvorming op school, waarbij democratische beginselen en instituties worden uiteengezet en verdraagzaamheid, respect en rechtvaardigheid worden gepromoot. Leerlingen moeten leren onafhankelijk te denken en te realiseren dat ze een, potentieel actief, onderdeel van een gevarieerd, lokaal, nationaal en internationaal collectief zijn, met alle rechten en plichten daaraan verbonden.
De pas aangenomen Wet op de Burgerschapsvorming zal een stootje in de goede richting betekenen.
