De laatste tijd is er regelmatig sprake van de behandeling van inheemse volken. Het gaat onder meer over de vernieling van culturele erfgoederen van de originele inboorlingen (aboriginals) in Australië door mijnbouwmaatschappijen, de achterstelling van de Maori’s in Nieuw Zeeland, de gedwongen assimilatie van Indiaanse kinderen in Canada (en van aboriginal kinderen in Australië). Het bekende Engelse dagblad de ‘Guardian’, publiceerde op 27 juli een artikel over de protesten die in heel Noord- en Latijns Amerika zijn uitgebroken over de erfenissen van geweld, uitbuiting en culturele vernietiging die inheemse culturen in de loop van de geschiedenis ondergaan hebben. Standbeelden van Europese vorsten en veroveraars sneuvelen en inheemse bewoners ageren voor een regio-wijde afrekening met de moordpartijen en culturele vernielingen van een bittere koloniale erfenis.
Het is een tragisch deel van de politieke, economische en maatschappelijke overheersing, de uitroeiing en uitbuiting door dominante, vooral Europese machtshebbers. Samen met slavernij en kolonisatie is de onderdrukking van de inheemse volken een schandvlek op onze geschiedenis. Dergelijke tragische situaties hebben bestaan sinds het begin van de geschiedenis van de mensheid en veel volkeren zijn in de loop van de tijd onderworpen, verdreven of uitgeroeid door hun overwinnaars. En deze problemen, en zeker hun gevolgen, zijn er nog steeds.
Er zijn meer dan 476 miljoen inheemse personen die in 90 landen over de wereld wonen en die iets meer dan 6 percent van de wereldbevolking vormen. Ze vertegenwoordigen wel ongeveer 15 percent van de allerarmsten op de wereld.
Twee derde van de inheemse bevolkingen in de wereld woont in Azië, wat het tehuis is voor meer dan 2000 beschavingen en talen. Ze sluiten dikwijls groepen in die als stammen worden aangemerkt (Er is geen eensluidende definitie over wat inheems inhoudt).
De eilanden in de Stille Zuidzee, inclusief Nieuw Zeeland (Maori’s, 15 % van bevolking), Australië (aboriginals, 2% van bevolking), Hawai (Manoli, 15%) zijn het tehuis voor een gediversifieerde groep van inheemse bevolkingen, die 19 percent van de geschatte 5000 tot 7000 talen op de wereld spreken.
Meer dan 86 percent van de inheemse bevolkingen werkt globaal in de informele economie, vergeleken met 66 percent van hun niet-autochtone tegenhangers.
Wereldwijd, hebben 47 percent van alle inheemse volken die werk hebben, geen onderwijs gehad, vergeleken met 17 percent van hun autochtone tegenhangers. Deze kloof is nog groter bij vrouwen.
Ondanks een diepgaand gebrek aan informatie over de gezondheidstoestand van inheemse volken, zijn er sterke aanduidingen dat zij disproportioneel worden geraakt door zwangerschapssterfte, gebrek aan toegang tot vrijwillige geboorteplanning en moderne methoden van contraceptie.
Kindersterfte komt ook veel voor onder inheemse volken.
Beschikbare gegevens suggereren dat inheemse volken een buiten verhouding groot aantal zelfmoorden onder de jeugd hebben. Hoewel de redenen voor zelfmoord onder jeugd complex en moeilijk te definiëren zijn, heeft inmenging en vernietiging van culturele structuren stress veroorzaakt onder opeenvolgende generaties, wat gewoonlijk een belangrijke bijdrage levert aan zelfmoord gedrag.
96 percent van de ongeveer 5000 tot 7000 talen wordt gesproken door slechts 3 percent van de wereldbevolking. Het overgrote deel van deze talen, grotendeels inheems, zal in 2100 uitgestorven zijn. Naar schatting verdwijnt er iedere twee weken een inheemse taal. De dreiging voor deze uitroeiing wordt algemeen gezien als het directe gevolg van kolonisering en koloniale praktijken die resulteerden in de decimering van inheemse volken, hun culturen en hun talen. Inheemse talen zijn niet alleen manieren van communicatie maar ook uitgebreide en complexe kennissystemen. Ze zijn ook centraal voor de identiteit van inheemse volken, het bewaren van hun culturen, wereldbeschouwingen en visies en een expressie van zelfbeschikking.
Inheemse volken zijn de bezitters van een grote diversiteit van unieke culturen, tradities, talen en kennissystemen. Ze hebben een speciale relatie met het land waarop ze leven en hebben gevarieerde begrippen van ontwikkeling.
Inheemse volkeren zien zichzelf vaak betrokken in conflictsituaties, die meestal verband houden met hun land, gebieden en hulpbronnen, of hun burgerlijke, politieke, culturele sociale en economische rechten. Bij het gebruik van geweld, behoren inheemse volken vaak tot de meest kwetsbare vanwege hun situatie van armoede, politieke marginalisatie en systematische discriminatie, waar velen nog onder lijden.
Hoewel talrijke inheemse volkeren op de wereld zichzelf besturen en sommige succesvol zijn geweest in verzelfstandiging op gevarieerde manieren, komen veel inheemse volken nog onder het uiteindelijke gezag van centrale regeringen, die controle uitoefenen over hun gronden, gebieden en hulpbronnen. In bijna iedere regio van de wereld, worden inheemse volken verjaagd en ernstig verstoord door geweld. In sommige landen zijn inheemse personen slachtoffer van massamoorden die bij conflicten uitgevoerd worden door het leger of paramilitaire groepen.
De rechten van inheemse volken zijn over de afgelopen drie decennia een belangrijk onderdeel geworden van internationaal recht en politiek als gevolg van een beweging gestuwd door inheemse personen, maatschappelijke organisaties, internationale mechanismes en publieke instanties. Om internationale samenwerking te versterken voor de oplossing van problemen die inheemse bewoners hebben op gebieden zoals mensenrechten, milieu, ontwikkeling, onderwijs en gezondheid, heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties eerder twee Internationale Decennia voor Inheemse Volken uitgeroepen en een jaarlijkse Internationale Dag op 9 augustus.
De V.N. richtte het Permanent Forum on Indigenous Issues op (marks the date of the inaugural session of the Working Group on Indigenous Populations at the United Nations in 1982). Een van de belangrijkste resultaten was de aanname door de Algemene Vergadering van de V.N. in 2007 van de Verklaring van de V.N. over de Rechten van Inheemse Volken.
DeCOVID-19 pandemie heeft veel bestaande ongelijkheden blootgelegd en verscherpt die onevenredig bevolkingen treft over de hele wereld die al lijden onder armoede, ziektes, discriminatie, institutionele instabiliteit of financiële onzekerheid. Naar de mening van de V.N. is het, op zijn minst, nodig het sociale contract met de inheemse volken te herzien. Dit is dan ook de titel van het virtuele evenement‘ Laat Niemand Achter: Inheemse Volkeren en de Roep om een Nieuw Sociaal Contract’, dat het V.N. Permanente Forum op 9 augustus gaat houden en waarvoor inheemse personen, vertegenwoordigers van V.N. lidstaten, VN organisaties, maatschappelijke bewegingen en het algemene publiek allemaal uitgenodigd worden.
Het recht van inheemse volken om deel te nemen aan het nemen van beslissingen is van essentieel belang om verzoening tot stand te brengen tussen inheemse bevolkingen en de staten waarin ze wonen. Daarom moet een sociaal contract de wettigheid van de uitsluiting en de marginalisering van inheemse volken bestrijden, door hun betekenisvolle en effectieve deelname en het verkrijgen van hun vrijwillige, voorafgaande en geïnformeerde toestemming. Een dergelijk contract zou de individuele en collectieve rechten van inheemse volken moeten omvatten zoals neergelegd in V.N. Declaratie over de Rechten van Inheemse Volken.
